(Y dyddiad cau i gofrestru yw 26 Medi trwy鈥檙 cyswllt hwn:)
Bydd yr Athro Rippeth yn canolbwyntio ar ymchwil a wnaed ym Mhrifysgol Bangor dros y 15 mlynedd diwethaf sydd wedi datgelu dylanwad cynyddol d诺r M么r yr Iwerydd ar doddi rhew M么r yr Arctig ac effeithiau posib y dirywiad yn y rhew m么r ar dywydd Cymru. Bydd yn cyflwyno'r ymchwil yn y cyfarfod ar thema Gwyddoniaeth Hinsawdd a Chynaliadwyedd cyn Cynhadledd Newid Hinsawdd y Cenhedloedd Unedig COP26 a gynhelir yn Glasgow ym mis Tachwedd.听
Meddai'r Athro Rippeth:
鈥淢ae'r Arctig yn cynhesu ddwywaith yn gyflymach na gweddill y blaned a chanlyniad amlwg hyn yw'r lleihad ym maint y rhew m么r dros Gefnfor yr Arctig, sydd ynddo'i hun yn achosi cynhesu pellach trwy'r effaith rhew-albedo.听
鈥淎r gyfartaledd, amcangyfrifir bod ardal ychwanegol o rew m么r sydd oddeutu pedair gwaith maint Cymru yn cael ei cholli bob haf yn 么l y Ganolfan Ddata Genedlaethol ar Eira a Rhew. Rydym hefyd wedi cael 15 haf yn olynol gyda鈥檙 maint rhew isaf a gofnodwyd yn ystod y 15 mlynedd diwethaf.
鈥淢ae gwyddonwyr o'r farn nad yw'n gyd-ddigwyddiad bod mwy o dywydd 'rhyfedd' neu dywydd garw, yn cynnwys llifogydd, tanau gwyllt, rhew ac oerfel eithafol yn y gaeaf oherwydd gwynt o'r dwyrain a chyfnodau poeth iawn yng ngogledd Ewrop wedi digwydd ar yr un pryd 芒鈥檙 dirywiad yn y rhew m么r dros y 15 mlynedd diwethaf."
Nid yw'r cyswllt achosol hwn wedi ei brofi eto gan wyddoniaeth, ond gallai'r diffyg prawf fod oherwydd nad yw'r modelau hinsawdd a ddefnyddir i ragweld newidiadau yn y dyfodol yn cynnwys y mecanwaith cynhesu sydd newydd ei ddarganfod.
Rhew m么r yr Arctig
Gall newidiadau yng nghefnfor yr Arctig fod yn newid ein tywydd
听Caiff y dirywiad yn ystod yr haf yn y rhew m么r ei achosi i raddau helaeth gan gynhesu atmosfferig, gydag ail-rewi鈥檔 digwydd yn ystod oerfel y gaeaf hir tywyll.
Ond mae ymchwil ddiweddar, y cyfrannodd yr Athro Tom Rippeth o Ysgol Gwyddorau鈥檙 Eigion ato, wedi dangos bod toddi sy鈥檔 digwydd trwy gydol y flwyddyn a achosir gan geryntau cynnes yn llifo o dan y rhew m么r o F么r yr Iwerydd, sydd bellach yn gynhesach, yn cael mwy o effaith na thymereddau aer cynnes yr haf yn nwyrain Cefnfor yr Arctig. (Gweler ).
Mae cangen o Lif y Gwlff yn dod 芒 d诺r cynnes i Gefnfor yr Arctig trwy F么r Barents. Dangosodd bapur arloesol gan Dr Yueng-Djern Lenn, o Ysgol Gwyddorau鈥檙 Eigion a chydweithwyr yn 2018 fod y ffaith bod y d诺r mewnlifol hwn yn Llif y Gwlff yn cynhesu wedi achosi diflaniad rhew m么r dros dde M么r Barents yn y gaeaf.听
Er ei fod yn gynhesach na d诺r yr Arctig, mae'r d诺r mewnlifol hefyd yn fwy hallt ac yn suddo o dan ddyfroedd yr Arctig sy鈥檔 llai hallt ac yn cael eu hynysu rhag toddi'r rhew uwchlaw gan lefelau isel o dyrfedd yn y dyfroedd hyn.
Ymhellach i'r dwyrain ym M么r Laptev, i'r gogledd o Siberia, mae'r ffaith bod llai o rew m么r wedi arwain at fwy o gynnwrf yn y m么r sy'n dod 芒 mwy o wres o dd诺r yr Iwerydd i'r wyneb gan achosi mwy o rew m么r i doddi, ail-rewi yn ddiweddarach a rhew m么r teneuach yn y flwyddyn ganlynol.听
Meddai鈥檙 Athro Rippeth:
鈥淢ae hyn yn arbennig o bryderus gan ei fod yn creu adborth positif newydd o wres rhew/cefnfor a fydd yn ei dro yn lleihau maint rhew m么r ymhellach.听
Ychwanegodd:
鈥淓r bod Cefnfor yr Arctig yn ymddangos yn bell iawn o'n bywydau beunyddiol yma yng Nghymru, mae tystiolaeth gynyddol y gallai'r newidiadau yn y gogledd pell fod yn effeithio arnom trwy newid ein tywydd. Mae鈥檔 rhaid i ni wella ein dealltwriaeth o'r cysylltiadau hyn os ydym am allu lliniaru ac amddiffyn ein hunain rhag y canlyniadau.鈥
听
