Ni all tyfu olew palmwydd ar gyfer biodanwyddau arbed ein hinsawdd
Dywed gwyddonwyr y gall tyfu olew palmwydd yn y trofannau i wneud biodanwyddau 鈥榞wyrdd鈥� gyflymu effeithiau newid hinsawdd.
Darganfu ymchwilwyr o Brifysgol Bangor bod creu planhigfeydd olew palmwydd yn rhyddhau ffynonellau cynhanesyddol o garbon deuocsid yn 么l i鈥檙 atmosffer.
Mae鈥檙 darganfyddiadau鈥檔 bwrw amheuaeth ar obeithion y gallai biodanwyddau a dyfwyd yn y trofannau helpu i leihau gollyngiadau nwyon t欧 gwydr.
Gan weithio fel rhan o d卯m rhyngwladol, bu鈥檙 gwyddonwyr o Ogledd Cymru鈥檔 edrych ar y ffordd y mae torri coed yng nghorsydd mawn Malaysia, i wneud lle i goed olew palmwydd, yn rhyddhau carbon sydd wedi cael ei gau i mewn yn y ddaear ers miloedd o flynyddoedd.
Ofnir y bydd microbau鈥檔 ymosod ar y carbon hwn gan gynhyrchu鈥檙 nwy t欧 gwydr, carbon deuocsid. Dywed y gwyddonwyr o Fangor bod y carbon hynafol wedi鈥檌 gadw鈥檔 ddwfn yn y pridd, ond bod effeithiau torri a chlirio coed yn ei ryddhau i sianelau d诺r cyfagos.
Wrth ddisgrifio eu gwaith, sy鈥檔 ymddangos yn 鈥�Nature鈥�, meddai鈥檙 Athro Chris Freeman: 鈥淔e wnaethom sylwi gyntaf yn 么l yn 1995 bod y ffosydd a oedd yn sychu darnau o dir a oedd wedi eu troi鈥檔 blanhigfeydd olew palmwydd yn cynnwys lefelau anarferol uchel o garbon hydawdd, ond dim ond pan gymerodd fy ymchwilydd, Dr Tim Jones, samplau i fesur oed y carbon hwnnw y gwnaethom sylweddoli ein bod wedi dod ar draws rhywbeth pwysig iawn.鈥� Ychwanegodd Dr Jones, 鈥淔e wnaethom ryfeddu wrth ddarganfod bod ein samplau o鈥檙 planhigfeydd olew palmwydd yn cynnwys y carbon organig hydawdd hynaf o bridd a gofnodwyd erioed.鈥�
Mesurodd ymchwilwyr Prifysgol Bangor y d诺r a oedd yn gollwng o sianelau mewn planhigfeydd olew palmwydd ar benrhyn Malaysia, a oedd yn goedwig cors fawndir yn wreiddiol. Mae oddeutu 28,000 km2 o blanhigfeydd diwydiannol ym mhenrhyn Malaysia, Sumatra a Borneo gyda mwy ar y gweill, gan eu gwneud yn gyfrannwr o bwys at ddatgoedwigo corsydd mawn yn y rhanbarth. 鈥淢ae ein canlyniadau鈥檔 ein hatgoffa unwaith eto pan fyddwn yn tarfu ar gorsydd mawn a鈥檜 troi鈥檔 blanhigfeydd biodanwydd diwydiannol bod perygl i ni ychwanegu at yr union broblem rydym yn ceisio ei datrys,鈥� meddai鈥檙 Athro Freeman.
Ychwanegodd yr Athro Freeman: Rydym yn gwybod ers peth amser fod planhigfeydd olew palmwydd yn Ne Ddwyrain Asia yn fygythiad mawr i fioamrywiaeth, yn cynnwys cynefin orang-utans, ac y gall y sychu ryddhau symiau enfawr o garbon deuocsid yn ystod y tanau a welwyd yno yn ystod y blynyddoedd diweddar. Ond mae darganfod ffynhonnell newydd 鈥榞udd鈥� o broblemau yn y dyfroedd a dynnir o鈥檙 mawndiroedd hyn wrth eu sychu yn ein hatgoffa o鈥檙 angen i ddiogelu鈥檙 ecosystemau bregus hyn.鈥�
Gymaint yw鈥檙 angen i ddysgu mwy am swyddogaeth mawndiroedd trofannol yn ein hinsawdd fel bod yr Athro Freeman yn sefydlu gradd uwch unigryw ar diroedd gwlybion.
Gobaith y gwyddonydd, sy鈥檔 adnabyddus yn fyd-eang yn ei faes, yw y bydd gradd MSc newydd Prifysgol Bangor mewn Gwyddor a Chadwraeth Tiroedd Gwlybion yn sicrhau y bydd ymchwil yn parhau ar y ffyrdd gorau i amddiffyn a rheoli鈥檙 cynefinoedd arbennig hyn.
Cyhoeddwyd 鈥� yn Nature ar 31 Ionawr 2013. Roedd y T卯m ymchwil yn cynnwys Dr Sam Moore a Dr Vincent Gauci, The Open University; Yr Athro Chris Evans, Canolfan yr Amgylchedd Cymru; Athro Susan Page, University of Leicester; Dr Mark Garnett, NERC Radiocarbon Facility; Dr Tim Jones a Professor Chris Freeman, Prifysgol Bangor; Dr Aljosha Hooijer, Deltares; Dr Andrew Wiltshire, Met Office Hadley Centre, a Mr Suwido Limin, Prifysgol Plangka Raya.
Mae鈥檙 gwaith yn denu diddordeb mewn gwledydd mor bell 芒鈥檙 ac .
Dyddiad cyhoeddi: 31 Ionawr 2013