Gwilwyr Autumnwatch i ddysgu am Frithyll M么r
Bydd gwylwyr rhaglen Autumnwatch ar draws Prydain yn dysgu am broject sy鈥檔 gobeithio sicrhau dyfodol brithyll m么r, ar raglen i鈥檞 ddarlledu ar BBC 2 21.30 18.11.10.
Rhai a fu鈥檔 samplo yn Ynyslas ar y broject Brithyll M么r Celtaidd: Dan Moore, Andy Marriott, Bekky Jenkins, Carys Ann Davies, Niklas Tysklind a Joe Lavery efo (yn y canol) cyflwynydd Autumnwatch, Iolo Williams.Bu Iolo Williams, un o gyflwynwyr y rhaglen, yng ngogledd Cymru i ddysgu am Broject Brithyll M么r Celtaidd, cyn cael ei harwain gan Brifysgol Bangor, mewn partneriaeth 芒 phartneriaid eraill ym Mhrydain ac Iwerddon.
Mae'r brithyll m么r, neu sewin fel y'u gelwir yng Nghymru, yn adnodd pwysig ar gyfer pysgota masnachol a hamdden. Ond mae niferoedd a maint y sewin wedi bod yn gostwng yn y blynyddoedd diwethaf. Mae鈥檙 ymchwil yn bwriadu dod i ddeall mwy am amgylchfyd ac arferion y pysgodyn pwysig hwn. Bydd y canlyniadau yn arwain y rhai sydd 芒 chyfrifoldeb dros gadwraeth pysgodfeydd i ddatblygu cynlluniau rheoli a chadwraeth i'r sewin ar seiliau gwybodaeth gadarnach.
Bu鈥檙 rhaglen yn dilyn gweithgareddau samplo鈥檙 project, yn rhwydi pysgod efo rhwyd s芒n yn Ynyslas ar aber y Dyfi. Dangoswyd rhywogaethau gwahanol y pysgod sy鈥檔 cael eu dal a鈥檜 cofnodi, cyn eu gadael yn rhydd i鈥檙 m么r. Mae鈥檙 project wedi cwblhau samplo ifainc yn afonydd Cymru, Gogledd Orllewin Lloegr, Yr Alban Ynys Manaw, Gogledd Iwerddon a鈥檙 Iwerddon.
Er yr un rhywogaeth 芒'r brithyll, yn lle aros yn yr afon d诺r croyw, mae canran o'r pysgod yn mynd i'r m么r fel sewin. Ychydig iawn a wyddom am eu bywydau unwaith y maent yn y m么r, heblaw am y ffaith eu bod yn dychwelyd i'w hafonydd genedigol i ddodwy eu hwyau.
"Mae sewin, fel pysgod eraill o deulu鈥檙 eog, yn ddangosyddion da pa mor iach yw'n hafonydd. Er bod brithyll ifanc yn ein hafonydd wedi eu hastudio'n helaeth, ychydig iawn a wyddom am y brithyll m么r unwaith y mae wedi mudo i'r m么r. Does dim gwybodaeth am lle maent yn bwydo, ac a ydy鈥檙 sewin o ardaloedd gwahanol yn hel at ei gilydd ynteu鈥檔 bwydo ar wah芒n. Byddai dysgu mwy am y pysgod yn gam cyntaf i gynllunio i sicrhau eu dyfodol," meddai Dr Ian McCarthy o Ysgol Gwyddorau Eigion Prifysgol Bangor.
Bydd yr arbenigwyr yn Ysgolion Gwyddorau Eigion a Gwyddorau Biolegol Prifysgol Bangor yn cydweithio 芒 phartneriaid yn Iwerddon (o dan arweiniad Bwrdd Canolog Pysgodfeydd).
Mae'r ymchwilwyr yn awyddus i bysgotwyr o bob math gymryd rhan drwy yrru samplau cen a manylion eu dalfa. Er mwyn cymryd rhan dylent gysylltu 芒 Carys Ann Davies drwy e bost at: carys.davies@bangor.ac.uk neu drwy gael rhagor o fanylion o鈥檙 wefan
Rhai a fu鈥檔 samplo yn Ynyslas ar y broject Brithyll M么r Celtaidd: Dan Moore, Andy Marriott, Bekky Jenkins, Carys Ann Davies, Niklas Tysklind a Joe Lavery efo ( yn y canol) cyflwynydd Autumnwatch,Iolo Williams.
Dyddiad cyhoeddi: 17 Tachwedd 2010