Diogelu ein hadnoddau naturiol - sut y mae鈥檙 rhai sy鈥檔 gyfrifol yn penderfynu?
Rhaeadr pwerus yn disgyn drwy goedwig yn AffricaMae gweithgareddau dynol yn fygythiad cynyddol i鈥檙 elfennau hynny yr ydym yn dibynnu arnynt am ein goroesiad, o dd诺r gl芒n o goedwigoedd, at sicrhau goroesiad y pryfaid sy鈥檔 peillio ein cnydau.
Mae gwyddonwyr yn galw鈥檙 agweddau naturiol yr ydym yn ddibynnol arnynt yn 鈥榳asanaethau鈥檙 ecosystem鈥� am mae nifer gynyddol o lywodraethau yn symud eu polis茂au amgylcheddol i gymryd y gwasanaethau ecosystem hanfodol hyn i ystyriaeth.
Mae gwyddonwyr yn rhuthro i greu modelau sydd yn medru rhagweld argaeledd y gwasanaethau hyn, sydd weithiau鈥檔 bethau mor elfennol 芒 d诺r, neu dir ar gyfer pori anifeiliaid neu dyfu cnydau, a鈥檙 galw amdanynt.
Bellach mae nifer o fodelau o鈥檙 math- ond mae rhaid eu dilysu- eu cymharu yn erbyn y gwir, fel bod y rhai sydd yn gwneud y penderfyniadau yn gwybod pa rai fyddai mwyaf addas at eu hanghenion.
Mae ymchwil sydd wedi ei gyhoeddi yn wedi datgelu po fwyaf cymhleth y mpde;, y mwyaf cywir ydyw, ac felly yn darparu鈥檙 sail gwybodaeth gorau ar gyfer cynllunio.
Fel yr esbonia prif awdur ymchwil, Dr Simon Willcock o Ysgol Gwyddorau Naturiol, Prifysgol Bangor:
鈥淩ydym wedi dangos ar y cyfan, bod modelau cymhleth yn fwy cywir. Felly, os yw鈥檙 rhai sydd yn gwneud penderfyniadau eisio鈥檙 llun orau, yna dylent ddefnyddio鈥檙 model mwyaf cymhleth sydd ar gael iddynt. Rydym hefyd yn dangos bod ein dealltwriaeth o鈥檙 prosesau cymdeithasol sydd ynghlwm wrth ddefnyddio natur hefyd yn wan, ond mae鈥檙 prosesau hyn o bwys mawr yn Affrica ac felly angen astudiaeth bellach.鈥�
Meddai鈥檙 Athro Felix Eigenbrod, cydawdur ac arweinydd y project ym Mhrifysgol Southampton:
鈥淢ae ein gwaith efo perthnasedd penodol ar gyfer lleoliadau lle mae ond ychydig ddata鈥檔 bodoli, fel Affrica Is na鈥檙 Sahara.鈥�
Cyflawnwyd y gwaith gan Brifysgol Bangor, Prifysgol Southampton a Chanolfan Ecoleg a Hydroleg, gyda chyd- weithwyr ledled Ewrop ac Affrica, gyda chyllid gan Raglen Gwasanaethau Ecosystemau er Lleddfu Tlodi llywodraeth y DU (<https://www.espa.ac.uk/>).
Dyddiad cyhoeddi: 24 Ebrill 2019