Ymchwil Gwyddor Cymdeithas yn gwella ansawdd bywyd a gofal i bobl sydd 芒 dementia
Mae ymchwil gan Brifysgol Bangor, a gynhaliwyd mewn sawl cartref gofal yng ngogledd Cymru, yn cael sylw mewn llyfryn sydd i鈥檞 lansio yn Nh欧鈥檙 Cyffredin ddydd Mawrth 15 Mawrth.
Mae llyfryn briffio diweddaraf y Campaign for Social Science鈥檚 鈥楳aking the Case for the Social Sciences鈥� yn rhoi sylw i nifer o brojectau ymchwil ar ddementia mewn prifysgolion yn y DU.
Mae gwaith y Brifysgol yn cael sylw mewn astudiaeth achos ar 鈥榣yfrau stori bywyd鈥�.
Mae datblygu llyfrau stori bywyd yn hanfodol i鈥檙 unigolyn sydd 芒 dementia a鈥檜 gofalwyr a鈥檜 teuluoedd. Maent yn sicrhau bod gan ofalwyr ac eraill ddealltwriaeth a gwybodaeth dda am hanes bywyd y person, gan eu galluogi i ddarparu gofal sy鈥檔 canolbwyntio ar yr unigolyn.
Gwnaed ymchwil gan yr Athro Bob Woods a鈥檌 d卯m yng Nghanolfan Datblygu Gwasanaethau Dementia, sy鈥檔 rhan o Sefydliad Bangor dros Ymchwil Iechyd a Meddygol yn yr Ysgol Gwyddorau Meddygol a edrychodd yn fanwl ar sut y mae gwaith stori bywyd yn fodd i gadw hunaniaeth unigolyn, ac, wrth wneud hyn ymestyn y gofal a g芒nt.
Mewn un astudiaeth mewn cartref gofal, roedd llyfrau stori bywyd, a oedd yn cofnodi pwy oedd teulu a chyfeillion yr unigolyn 芒 dementia, a鈥檙 hyn yr oedd wedi mwynhau gwneud, yn amlwg wedi gwella ansawdd bywyd y sawl oedd 芒 dementia arno a鈥檌 gof am ei hanes ei hun, yn ogystal 芒 bod yn fodd i鈥檙 staff ddod i adnabod yr unigolyn yn well, ac ymateb gydag agwedd fwy positif at ddementia.
Roedd perthnasau yn adrodd bod gwellhad yn eu perthynas 芒鈥檙 person efo dementia, gan ddweud bod y llyfr yn gwneud ymweld yn brofiad mwy cadarnhaol.
Mae鈥檙 ymchwil wedi ei mabwysiadu鈥檔 eang gan ddefnyddio sawl cyfrwng, gan gynnwys apiau digidol yn ogystal 芒 llyfrau confensiynol.
Roedd y Ganolfan hefyd yn bartner mewn projectau ymchwil eraill sydd yn cael sylw yn y llyfryn, yn ymwneud 芒 therapi symbyliad gwybyddol ac adferiad, ac wedi cyfrannu at un arall ar atal dementia.
Wrth i鈥檙 llyfryn gael ei gyhoeddi, mae disgwyl i nifer y bobol sydd 芒 dementia yn y DU gyrraedd miliwn erbyn 2025 ar gost o oddeutu 拢26 biliwn y flwyddyn. Mae鈥檙 llyfryn yn taflu goleuni ar y moddau y mae ymchwil gwyddorau cymdeithas wedi bod ar y blaen wrth ymateb i鈥檙 her, nid yn unig drwy wella gofal ar gyfer pobol sydd 芒 dementia, ond hefyd wrth amlinellu strategaethau newydd i fynd 鈥榬 afael 芒鈥檙 cyflwr.
Meddai鈥檙 Gwir Anrhydeddus Norman Lamb MP, cyn Weinidog Gwladol dros Ofal a Chefnogaeth, ac un sydd wedi brwydro dros wella gofal i bobol 芒 dementia:
鈥淒ementia yw鈥檙 brif her i鈥檔 hoes ni o ran iechyd a gofal cymdeithasol. Er eu bod yn bwysig, nid yw鈥� dulliau biofeddygol, ynddynt eu hunain, yn ddigon i daclo鈥檙 broblem.
Mae鈥檙 gwyddorau cymdeithasol hefyd yn arf hanfodol yn y frwydr. Mae鈥檙 ymchwil yn y llyfryn yn dangos effaith gwyddorau cymdeithas ar wella gofal ac ansawdd bywyd, yn ogystal 芒 chanfod datrysiad tymor hir a fydd yn cael effaith barhaus ar bobol sydd 芒 dementia a鈥檜 gofalwyr a theuluoedd.鈥�
Bydd y llyfryn yn cael ei lansio gan Mr Lamb mewn digwyddiad yn Nh欧鈥檙 Cyffredin ar Fawrth 15, gyda Jane Ellison AS, yr Is-ysgrifennydd Seneddol Gwladol dros Iechyd Cyhoeddus. Mae graddfa a chwmpas y cyflwr wedi denu sylw鈥檙 llywodraeth yn y blynyddoedd diwethaf. Fel ymateb, lansiwyd Her y Prif Weinidog ar Ddementia 2020 er mwyn sicrhau bod y DU ar y blaen yn fyd-eang o ran ymchwil dementia, gan addo 拢20m ar gyfer rhaglen ymchwil gwyddorau cymdeithasol.
Yn 么l yr Athro Bob Woods, a fydd yn cadeirio鈥檙 digwyddiad:
鈥楳ae ymchwil gan y gwyddorau cymdeithas eisoes yn cyfrannu tuag at gynorthwyo pobol i fyw yn dda efo dementia, ond rydym angen buddsoddiad pellach os ydym am ddatblygu dulliau mwy effeithiol o fynd ati o ran gofal ac atal. Mae gan Brifysgol Bangor record dda yn y maes, ac rydym yn bwriadu datblygu ein rhaglen waith ar ymdriniaethau creadigol mewn gofal dementia ymhellach.鈥�
Y llyfryn yw鈥檙 11eg yn y gyfres Making the Case for the Social Sciences, ac fe鈥檌 noddir gan y British Psychological Society, Alzheimer鈥檚 Society, Age UK, The British Society of Gerontology, ac Ysgol Astudiaethau Dementia Prifysgol Bradford. Cynhyrchir y llyfrynnau gan ymgyrch dros wyddorau cymdeithasol yr Academy of Social Sciences i ddangos gallu ymchwil gwyddorau cymdeithasol i wella bywydau, ac maent yn cael eu tynnu ynghyd gan gr诺p o Gymrodyr arbenigol yr Academi.
Dogfennau cysylltiedig:
Dyddiad cyhoeddi: 14 Mawrth 2016