Trigain mlynedd ers dringo Everest 鈥� Prifysgol Bangor yn dal i fod yn rhan o鈥檙 hanes
Gan ei bod mor agos at fynyddoedd Eryri, nid yw鈥檔 syndod bod Prifysgol Bangor wedi ei chysylltu鈥檔 annatod 芒 hanes dringo Mynydd Everest. Byddai Mallory ac Irvine yn dringo mynyddoedd Eryri鈥檔 rheolaidd cyn eu hymgais aflwyddiannus i ddringo Everest ym 1924. Bu鈥檙 criw a lwyddodd i gyrraedd y copa ar Fai 29, 1953 hefyd yn cyfarfod yn rheolaidd yn Eyri cyn iddynt gychwyn i Nepal, gan aros yng nghysgod yr Wyddfa ei hun.
Anghofir yn aml fod dirprwy bennaeth a dringwr arweiniol y criw, , wedi dod o fewn 300 troedfedd i鈥檙 copa, dri diwrnod cyn i Hillary a Tenzing lwyddo i gyrraedd pen y mynydd. Dim ond problem 芒 silindr ocsigen a rwystrodd Evans rhag cael ei anfarwoli fel y dyn cyntaf erioed i sefyll ar ben y mynydd. Yn ddiweddarach daeth Evans yn brifathro Prifysgol Bangor, hyn yn dechrau traddodiad hir o recriwtio a phenodi dringwyr yn fyfyrwyr ac yn staff.
Un o鈥檙 prif resymau dros lwyddiant taith 1953 lle鈥檙 roedd sawl ymgais flaenorol wedi methu oedd dealltwriaeth gwyddonydd y criw, Griff Pugh, o ffisioleg ymarfer corff. Gwyddai Pugh, a hanai yntau hefyd o deulu Cymreig, fod darparu digon o ocsigen, ynni a hylif i ddringwyr yn hanfodol bwysig os oeddent am lwyddo i gyrraedd copa Everest. Ar 么l dringo Everest, parhaodd Pugh i wneud ymchwil gyda chriwiau mynydda eraill, a gwnaeth waith pwysig hefyd ar oerfel a hypothermia. Hyd heddiw mae aelodau o鈥檙 Gr诺p Ymchwil Eithafion yn parhau ei waith yn yr Ysgol Gwyddorau Chwaraeon, Iechyd ac Ymarfer.
Bwriad y Gr诺p Ymchwil Eithafion yw gwella iechyd a pherfformiad pobl mewn amgylcheddau eithafol fel Everest. Mae gan y gr诺p ystafelloedd amgylcheddol sy鈥檔 gallu efelychu鈥檙 amodau tywydd a geir ar Everest, o wres a lleithder y bryniau bach y cerddir trwyddynt at y mynydd, i oerfel ac aer tenau鈥檙 copa ei hun. Mae鈥檙 gr诺p yn defnyddio eu cyfleusterau unigryw i astudio pam mae pobl yn dioddef salwch cysylltiedig ag uchder, gwres ac oerfel, sy鈥檔 effeithio ar gynifer o ddringwyr ar Everest.
Gan ddilyn yn 么l troed Evans a Pugh, mae鈥檙 gr诺p Ymchwil Eithafion hefyd yn trefnu'r gwaith ymchwil ar daith feddygol fodern i fynyddoedd yr Himalaya, fydd yn mynd yn 2015. Mae鈥檙 t卯m wedi bod yn Everest unwaith yn barod, ac maen nhw'n gobeithio dringo copa 8000m arall, sef Manaslu. Mae鈥檙 paratoadau a鈥檙 gwaith trefnu yr un mor gymhleth ag yn y teithiau cynnar i Everest, gan fod angen i鈥檙 offer gwyddonol gael eu cludo i wersyll anghysbell gan griw mawr o borthorion. Bydd y Gr诺p Ymchwil Eithafion yn hwyluso rhaglen ymchwil fydd nid yn unig yn astudio mynyddwyr profiadol ond hefyd gr诺p llai profiadol ond brwdfrydig o gerddwyr bryniau wrth iddynt wneud y daith hir i wersyll cychwyn Manaslu.
Bydd yr ymchwil ffisiolegol heriol a chyffrous hon yn sicrhau bod Prifysgol Bangor yn parhau i ymwneud ag ymdrechion y ddynolryw o gopa Mynydd Everest i amgylcheddau eithafol y byd. Meddai Dr Jamie Macdonald, aelod o'r Gr诺p Ymchwil Eithafion, 鈥楳ae hanes mynydd a ffisioleg uchder yn frith o gymeriadau difyr fel Pugh ac Evans. Roedd darllen hanes eu bywyd wedi fy ysbrydoli i gyfuno fy hobi, sef mynydda gyda fy ngwaith fel gwyddonydd chwaraeon. Mae鈥檔 anrhydedd cael parhau eu gwaith ac yn fraint bod yn rhan o faes ymchwil mor gyffrous.鈥�
Ceir gwybodaeth bellach yma:
Dyddiad cyhoeddi: 28 Mai 2013