Gwobrwyo Effaith a Menter ym Mhrifysgol Bangor
Mae Prifysgol Bangor wedi gwobrwyo ei hacademyddion gorau a mwyaf blaengar yn ail Noson Wobrwyo Effaith ac Arloesi flynyddol y Brifysgol.
Mae鈥檙 Gwobrau鈥檔 cydnabod gwaith ymchwil a mentergarwch o ragoriaeth ar draws y sefydliad cyfan, sydd wedi gwneud cyfraniad o bwys tuag at wella lles economaidd a chymdeithasol Cymru.
Meddai Is-Ganghellor Prifysgol Bangor, yr Athro John G. Hughes:
鈥淢ae鈥檙 gweithgareddau ymchwil a menter hynny sy鈥檔 cael eu cynnal ym Mhrifysgol Bangor yn chwarae rhan bwysig yn gwella budd cymdeithasol ac economaidd Cymru. Ym Mhrifysgol Bangor rydym yn creu gwybodaeth sy鈥檔 rhagori鈥檔 rhyngwladol ac yn cyfuno hynny gydag arloesi a chyfathrebu, i sicrhau bod ein holl feysydd ymchwil o fudd i eraill.
Mae鈥檙 projectau sy鈥檔 cael sylw a chlod trwy鈥檙 Gwobrau鈥檔 amlygu鈥檙 effaith bositif a gaiff y Brifysgol ar yr economi a chymdeithas.鈥�
Meddai鈥檙 Athro Jo Rycroft Malone, Cyfarwyddwr Ymchwil y Brifysgol:
鈥淧wrpas ein Gwobrau Effaith yw arddangos gwaith y brifysgol a dathlu ein llwyddiannau. Hon yw鈥檙 ail flwyddyn yn olynol i ni gynnal y gystadleuaeth hon ac eleni daeth 40 cais i law. Roedd safon y gystadleuaeth yn uchel iawn, ac rydym yn dathlu鈥檙 cyfoeth o ddoniau sydd gennym ledled ein prifysgol.
Llongyfarchiadau i鈥檙 rheiny sydd wedi cyrraedd y rownd derfynol, bydd clywed am effaith eu gwaith yn ysbrydoliaeth i eraill a byddant hefyd yn amlygu鈥檙 gwahaniaeth y gall ymchwil Prifysgol Bangor ei wneud.鈥�
Dyfarnwyd y Wobr am yr Effaith Ddiwylliannol a Chymdeithasol Orau i Academi Ffotoneg Cymru @Bangor (PAWB) sy鈥檔 rhan o鈥檙 Ysgol Peirianneg Electronig.
Ch-dd: Louise Jones, Rwydwaith Photonics KTN; John Blomfield, o Qiopitq; Laurel Hopkins, @PAWB; Is-Ganghellor Yr Athro John G Hughes; Ray Davies @PAWB; Carol Tully, Dirprwy Is-Ganghellor 芒 gyflwynodd y Wobr; Huw Smith o Ysgol Friars.Disgrifir ffotoneg, sef gwyddor goleuni, fel technoleg yr 21ain ganrif. Er mwyn sicrhau bod pobl yn gallu gwneud y gorau o鈥檙 hyn sydd gan y dechnoleg i鈥檞 gynnig, mae academyddion yn yr Ysgol Peirianneg Electronig, dan arweiniad yr Athro Alan Shore, wedi creu partneriaeth gyda Fforwm Opto-electronig Cymru, Academi Ffotoneg Cymru a Blwyddyn Ryngwladol Goleuni鈥檙 Cenhedloedd Unedig ac wedi datblygu a chyflwyno dull ysbrydoledig ac ymarferol o ddenu mwy o bobl i ymddiddori ym maes ffotoneg.
Yn ogystal 芒 sicrhau bod cyfle i fyfyrwyr o bob oed ddysgu am y diwydiant ffotoneg a chael bod yn rhan ohono, ac yn arbennig y diwydiant yng nghlwstwr ffotoneg Gogledd Cymru, bu PAWB yn cyfrannu at gais a wnaed gan Gymdeithas Ffisegol Ewrop (EPS) i鈥檙 Cenhedloedd Unedig i ddynodi 鈥楤lwyddyn Ryngwladol Goleuni鈥� yn 2015. PAWB fydd yn arwain y gwaith o drefnu digwyddiadau鈥檙 Flwyddyn Ryngwladol yng Nghymru a bydd yn cyfrannu at weithgareddau yn y DU, Ewrop a thu hwnt
Wrth glywed am y Wobr, yn ystod ymweliad academaidd a Awstralia, dywedodd yr Athro Alan Shore:
鈥淢ae PAWB yn gwerthfawrogi鈥檔 fawr fod y Brifysgol yn rhoi cydnabyddiaeth i'n hymdrechion. Bydd cynnal Blwyddyn Ryngwladol Goleuni y flwyddyn nesaf yn rhoi llwyfan cadarn I PAWB gyflwyno gweithgareddau i鈥檙 dyfodol.鈥�
Dyfarnwyd Gwobr Cynyddu Effaith yr ESRC, Effaith Orau ar Bolisi Cyhoeddus a/neu Wasanaethau Cyhoeddus i鈥檙 Athro Dyfrig Hughes, o Ganolfan Economeg Iechyd a Gwerthuso Meddyginiaethau Coleg y Gwyddorau Iechyd ac Ymddygiad.
Ch-dd: Colin Ridyard (CHEME), yr Athro Oliver Turnbull, Dirprwy Is-Ganghell, a gyflwynodd y Wobr; Lorna Tuersley a Catrin Plumpton (CHEME); Is-Ganghellor Yr Athro John G Hughes; Dyfrig Hughes (CHEME) a Janine Hughes o Brifysgol Lerpwl. Mae鈥檙 Ganolfan yn gwneud gwaith ymchwil sy鈥檔 cyfrannu at ddatblygu polis茂au fferyllol sy鈥檔 seiliedig ar dystiolaeth i Gymru a Phrydain.
Mae ymchwil y Ganolfan wedi cael effaith uniongyrchol trwy ddylanwadu ar y broses gwneud penderfyniadau a ddefnyddir wrth asesu meddyginiaethau newydd yn y DU (sy鈥檔 拢9bn o wariant blynyddol). Mae鈥檙 ymchwil hefyd wedi cyfrannu at benderfyniadau Llywodraeth Cymru a Llywodraeth yr Alban i ymwrthod 芒鈥檙 syniad o gael cronfa neilltuol wedi鈥檌 chlustnodi ar gyfer cyffuriau canser. Yn wahanol i鈥檙 GIG yn Lloegr, lle mae 拢200m yn cael ei neilltuo鈥檔 flynyddol ar gyfer meddyginiaethau canser, mae polis茂au yng Nghymru a鈥檙 Alban yn ceisio lleihau anghydraddoldebau yn y gwasanaeth iechyd drwy sicrhau bod cleifion 芒 phob math o gyflyrau鈥檔 cael mynediad at driniaethau effeithiol.
Mae鈥檙 Ganolfan hefyd yn cydweithio鈥檔 agos gyda Chanolfan Therapiwteg a Thocsicoleg Cymru Gyfan i gynnal asesiad economeg iechyd ar oddeutu 200 o feddyginiaethau newydd. Mae鈥檙 wybodaeth yn cael ei gyflwyno i Gr诺p Strategaeth Meddyginiaethau Cymru Gyfan, fel gwybodaeth sy鈥檔 sail i鈥檞 penderfyniadau. Yn y cyfnod rhwng 2006 a 2012 roedd yn sail i wariant o 拢263m ar feddyginiaethau gan y Gwasanaeth Iechyd Gwladol yng Nghymru.
Wrth dderbyn y Wobr, dywedodd yr Athro Dyfrig Hughes:
鈥淓rs sefydlu ymchwil ffarmaeconomeg o fewn y Ganolfan Economeg Iechyd a Gwerthuso Meddyginiaethau ym Mangor bron i ddegawd yn 么l, mae鈥檙 ffocws bob amser wedi bod ar gyflawni deilliannau ansawdd uchel sy鈥檔 cael effaith uniongyrchol ar bolisi iechyd. Rwyf wrth fy modd ein bod wedi chwarae rhan mewn cyfeirio rhai o bolis茂au GIG ac mae鈥檔 anrhydedd derbyn y Wobr sy鈥檔 cydnabod y cyraeddiadau.鈥�
Dyfarnwyd Gwobr Effaith Fusnes Orau i鈥檙 Ganolfan Biogyfansoddion.
Efallai mai un o agweddau gwaethaf ein bywyd modern yw鈥檙 gwastraff a gynhyrchir ei sgil nad yw鈥檔 ddiraddadwy, ac mae pecynnau yn rhan sylweddol o鈥檙 broblem. Gan weithio gyda diwydiant mae un project ymchwil yn y Ganolfan Biogyfansoddion wedi mynd i鈥檙 afael 芒鈥檙 broblem drwy weithio gyda busnes i ganfod dewisiadau amgen i鈥檙 plastig a ddefnyddir mewn pecynnau bwyd.
Gydag oddeutu 200 miliwn o pizzas yn cael eu gwerthu pob blwyddyn yn y DU, mae un cam sylweddol wedi鈥檌 gymryd drwy fasnacheiddio disg pizza 芒 sail ffibr i gymryd lle disgiau polystyren.
Ch-dd: Yr Athro David Shepherd, Dirprwy Is-Ganghellor, a gyflwynodd y Wobr; Jaydeep Korde, ValueForm Ltd; Athro Keshavan Niranja, Prifysgol Reading; Is-Ganghellor, yr Athro John G Hughes; Rob Elias, Canolfan BioGyfansoddion a Prakash Korde, ValueForm Ltd.Mae鈥檙 prototeip yn defnyddio gwellt gwastraff o ffermydd y Co-Op ac wedi mynd drwy archwiliadau asesiad diogelwch bwyd ac arolygon dewis cwsmeriaid.
Mae鈥檙 partneriaid ymchwil ValueForm bellach yn masnacheiddio鈥檙 pecynnu bwyd gyda chwmni cynhyrchu pizza mwyaf Prydain.
Yn dilyn astudiaeth lwyddiannus a gyllidwyd gan y Bwrdd Strategaeth Technoleg ar ddatblygu pecynnau bwyd newydd, mae鈥檙 cynnyrch newydd gyda sail ffibr yn bodloni鈥檙 gofynion o ran cryfder, hyblygrwydd, trwch, cyswllt 芒 bwyd a鈥檙 gallu i wrthsefyll d诺r. Maent yn fioddiraddadwy a gellir eu compostio yn y cartref, ac mae ganddynt well asesiad o ran cylch bywyd o鈥檌 gymharu 芒 pholystyren, ac yn hyfyw yn fasnachol. Bydd oddeutu 1200 tunnell o bolystyren yn cael ei arbed rhag mynd yn wastraff tir-lenwi yn dilyn cyflwyno鈥檙 disgiau pizza newydd.
Wrth ennill y Wobr, dywedodd Rob Elias, Cyfarwyddwr y Ganolfan Biogyfansoddion:
鈥淢ae ennill y wobr yn wych ac mae derbyn cydnabyddiaeth am effaith ein gwaith yn hanfodol i Ganolfan Biogyfansoddion. Mae hyn yn esiampl wych o sut y gallem fod o gymorth i gwmn茂au fel ValueForm, wrth iddynt ddatblygu eu cynnyrch a鈥檜 syniadau.鈥�
Dywedodd Prakash Korde, Rheolwr Gyfarwyddwr ValueForm: 鈥淐reu llwyfan technoleg ar gyfer defnyddio deunyddiau sy鈥檔 adnewyddadwy鈥檔 flynyddol, fel gwellt, ar gyfer pecynnu, yn hytrach na phapur a phlastig, a chreu system brosesu o werth uchel yw nod cynaliadwy Valueform ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain.鈥�
Daw鈥檙 Wobr wrth i鈥檙 ganolfan ddathlu ei phen-blwydd yn 25. Yn ystod y cyfnod hwn mae鈥檙 Ganolfan wedi bod yn flaengar o ran ymchwil, datblygiadau a masnacheiddio deunyddiau amgen sydd 芒 sail naturiol i鈥檞 defnyddio yn lle deunyddiau synthetig mewn cynhyrchu a diwydiant.
Cyflwynwyd y Wobr Arloesi Gorau i鈥檙 Ysgol Cemeg am eu gwaith gyda Superfix Supplements a Halen M么n.
Ch-dd: Dewi Hughes, Pontio, a gyflwynodd y Wobr, Dr Anna Santoro, (Cemeg), David Lea-Wilson & Alison Lea-Wilson o Halen M么n, Is-Ganghellor yr Athro John G Hughes, Dr Carol Michael a Paul Hughes, Superfix Supplements Ltd a Dr Vera Thoss, (Cemeg).Datblygwyd cynnyrch cwbl newydd ar gyfer ceffylau rasio el卯t, a hynny o ganlyniad i gyfarfod ar hap rhwng perchnogion dau gwmni lleol mewn digwyddiad entrepreneuriaid ym Mhrifysgol Bangor. Aeth y ddau gwmni ymlaen i weithio gyda鈥檙 Ysgol Cemeg i ddatblygu鈥檙 cynnyrch, ac roedd gan yr Ysgol r貌l hollbwysig yn ei ddatblygiad.
Canlyniad y cyfarfod rhwng Superfix Supplements a Halen M么n oedd lansio i鈥檙 farchnad fyd-eang gynnyrch therapiwtig sy鈥檔 deillio o sgil-gynnyrch diwydiant lleol. Mae75% o geffylau rasio 2 a 3 mlwydd oed yn dioddef o glefyd orthopedig, ac amcangyfrifir bod hynny鈥檔 costio 拢77,000,000 i鈥檙 diwydiant rasio. Ateb syml iawn i hyn oedd datblygu chwistrell trwy鈥檙 croen i鈥檙 goes ac ychwanegu triniaeth gyda mwynau at driniaeth sba ceffylau. Mae鈥檙 chwistrell yn cynnwys strontiwm i gynyddu dwysedd esgyrn a sylffwr i leddfu poen.
Roedd r么l yr Ysgol Cemeg yn hanfodol wrth ddarparu鈥檙 dadansoddiad cemegol a bennodd gyfansoddiad y sgil-gynnyrch er mwyn gallu datblygu鈥檙 cynnyrch. Roedd Halen M么n eisoes wedi cael dadansoddiad masnachol, ond roedd Dr Vera Thoss yn gallu ail-ddadansoddi a dehongli鈥檙 data鈥檔 fanwl fel bod modd defnyddio鈥檙 wybodaeth gan y ddau gwmni, a chreu鈥檙 cynnyrch cyntaf o鈥檌 fath ar y farchnad, a hynny gyda chadwyn cyflenwi ym Mhrydain.
Meddai Carol Michael- Cyd-Gyfarwyddwr Superfix Supplements:
鈥淢ae hyn yn esiampl wych o鈥檙 hyn y gellir ei gyflawni wrth i fusnes ac academia gydweithio, y canlyniad yw bod cynnyrch arbenigol wedi ei ryddhau ar y farchnad mewn dim o beth o ran amser.鈥�
Meddai Dr Vera Thoss o鈥檙 Ysgol Cemeg:
鈥淢ae arloesi fel hyn yn gofyn am wybodaeth am yr hyn sydd ei angen a鈥檙 sgiliau i asesu鈥檙 deunydd crai yn gemegol. Yn achos y cydweithio rhwng y cwmn茂au hyn a rhwydwaith WISE, roedd dadansoddi鈥檙 sgil-gynnyrch a鈥檌 ddehongli鈥檔 gemegol yn hanfodol i ddatblygiad y cynnyrch. Mae wedi bod yn bleser cydweithio gyda鈥檙 ddau gwmni, i ymestyn eu dealltwriaeth o鈥檙 broses gynhyrchu ac i gyfrannu at eu portffolio o gynnyrch.鈥�
Roedd y projectau eraill a gyrhaeddodd y rhestr fer yn cynnwys: yr Ysgol Hanes, Hanes Cymru ac Archaeoleg; Gr诺p Gwyddor Cadwraeth a Physgodfeydd, yr Ysgol Gwyddorau Eigion; y Sefydliad Astudiaethau Cystadlu a Chaffael (ICPS), Ysgol y Gyfraith gyda dau gais; y Gr诺p Ymchwil Electroneg Organig, Ysgol Peirianneg Electronig; yr Ysgol Seicoleg gyda dau gais a PONTIO a鈥檙 Gwasanaeth Gyrfaoedd a Chyflogadwyedd.
Dyddiad cyhoeddi: 11 Gorffennaf 2014