Defnydd arloesol o therap茂au yn gymorth i bobl yn y gymuned
Wrth s么n am arloesedd, byddwn yn aml yn meddwl am dechnoleg, ond mae ystyr llawer mwy eang na hyn i鈥檙 gair. Gall pobol fod yn arloesol yn y modd y maent yn mynd ati i gymhwyso gwybodaeth er lles ehangach.
Pobol yn ymarfer Ymwybyddiaeth Ofalgar yn yr awyr agored.惭补别鈥檙 ym Mhrifysgol Bangor yn enghraifft dda o hyn. Maent wedi ymestyn y defnydd o therap茂au ymwybyddiaeth ofalgar, a ddatblygwyd yn wreiddiol ar gyfer pobl efo iselder, at nifer fawr o ddibenion gwahanol.
Mae Ymwybyddiaeth Ofalgar yn ymdriniaeth sy鈥檔 cyfuno鈥檙 ymennydd a鈥檙 corff i helpu pobol i newid y ffordd y maent yn teimlo a meddwl am eu profiadau. Fel yr esbonia Rebecca Crane, Cyfarwyddwr y Ganolfan: 鈥淢ae hyfforddiant Ymwybyddiaeth Ofalgar yn ymwneud 芒 meithrin y gallu i dalu sylw i鈥檙 hyn sydd yn digwydd mewn ffyrdd pwrpasol a chytbwys.鈥�
Mae Ymwybyddiaeth Ofalgar wedi ei gyfuno efo therapi gwybyddol i greu ymdriniaeth Therapi Gwybyddol wedi'i Seilio ar Ymwybyddiaeth Ofalgar (MBCT).
Bwriad y gwaith ymchwil a datblygu gwreiddiol a wnaed ar MBCT oedd er mwyn ei defnyddio gan bobl efo iselder cylchol. Cynhaliwyd yr arbrawf cyntaf ym Mangor, o dan arweiniad yr Athro Mark Williams, sydd bellach ym Mhrifysgol Rhydychen. Dangosodd y canlyniadau bod MBCT wedi haneru nifer y bobol yr oedd disgwyl iddynt gael pwl arall o iselder. O ganlyniad, cymeradwywyd y driniaeth gan y National Institute of Clinical Excellence [NICE] fel triniaeth gost-effeithiol er mwyn atal ail bwl o iselder, ac felly mae modd i feddygon ei roi ar bresgripsiwn.
Ers hynny, mae鈥檙 Ganolfan wedi addasu鈥檙 rhaglen ar gyfer amrediad o sefyllfaoedd, o鈥檌 defnyddio yn y dosbarth cynradd fel bod plant yn y meddylfryd iawn i ddysgu, i ddarparu techneg gefnogol ar gyfer pobol efo poen dwys. Ers 2003 mae鈥檙 Ganolfan wedi cydweithio efo Ward Alaw yn Ysbyty Gwynedd i gynnig dosbarthiadau Ymwybyddiaeth Ofalgar i bobol sydd efo canser a鈥檜 teuluoedd, a bellach mae鈥檔 gweithio efo Ysbyty Glan Clwyd.
Disgyblion Ysgol Pen y Bryn, Bae Colwyn, yn defnyddio Ymwybyddiaeth Ofalgar yn y dosbarth.鈥楶aws B鈥� yw鈥檙 enw ar yr elfen Ymwybyddiaeth Ofalgar yng nghwricwlwm Ysgol Pen y Bryn, Bae Colwyn. 惭补别鈥檙 enw鈥檔 adlewyrchu鈥檙 ffaith fod y rhaglen yn dysgu plant bod y meddwl fel ci bach weithiau, yn rhedeg yma ag acw, a bod rhaid ei hyfforddi i ganolbwyntio.
Yn 么l Tabitha Sawyer, Pennaeth Cynorthwyol yr Ysgol, mae鈥檙 disgyblion yn fwy parod i ddysgu yn dilyn sesiwn byr o ymarfer Ymwybyddiaeth Ofalgar.
鈥淩ydym wedi ein syfrdanu sut y mae鈥檙 plant wedi cymryd at y peth a gan eu hymateb. Maent yn gwybod eu hunain eu bod angen dod a鈥檜 sylw yn 么l i鈥檙 dosbarth wedi amser chwarae, er enghraifft. Er eu bod yn ifanc, maent yn gweld y manteision drostynt eu hunain.鈥�
Mae ymchwil yn cael ei wneud mewn ysgolion cynradd ac uwchradd eraill yng ngogledd Cymru er mwyn gwerthuso effeithiau hyfforddiant Ymwybyddiaeth Ofalgar i athrawon a phlant.
Hefyd, mae鈥檙 Ganolfan wedi bod yn gweithio efo rhieni maeth i ddysgu iddynt y sgiliau i ddygymod 芒鈥檙 straen sydd ynghlwm wrth y dasg bwysig sydd ganddynt.
Eglurodd Eluned Gold o鈥檙 Ganolfan y rhaglenni fel hyn:
鈥淣od y rhaglenni yw helpu rhieni maeth i ymdopi 芒 gofynion y gwaith a鈥檜 lefelau straen eu hunain, fel eu bod yn gallu magu鈥檙 plant sydd dan eu gofal yn well.鈥�
鈥淩ydym yn asesu effeithiau Ymwybyddiaeth Ofalgar ar lefelau straen y rhieni eu hunain ac ar eu strategaethau ymdopi. Mae gennym ddiddordeb hefyd mewn gweld sut bydd gwella lles rhieni yn effeithio ar blant sydd dan eu gofal.鈥�
Yn yr wyth mlynedd diwethaf, mae tua 2,000 o bobol o ogledd Cymru wedi dilyn cyrsiau ymwybyddiaeth ofalgar sydd yn cefnogi pobol i ffynnu, yn lleihau straen ac yn gwella lles.
Ym mis Ionawr 2014, a hynny am y tro cyntaf mae鈥檙 Ganolfan yn cynnig cwrs wyth wythnos yn arbennig ar gyfer pobl efo iselder a phryder.
Rebecca Crane yn derbyn Gwobr Effaith Orau ar Bolisi Cyhoeddus a/neu Wasanaethau Cyhoeddus gan Is-Ganghellor yr Athro John G Hughes yng Ngwobrau Effaith Ymchwil a Menter gyntaf y Brifysgol.Bellach mae enw da i鈥檙 Ganolfan yn rhyngwladol am ragoriaeth ac arweinyddiaeth. Hon oedd y Ganolfan gyntaf o鈥檌 bath mewn prifysgol ym Mhrydain.
Mae ganddynt brojectau ar y cyd efo mudiadau lleol eraill yng ngogledd Cymru, ynghyd 芒 nifer dramor, ac mae eu gwaith yn cael effaith ar bolisi a darpariaeth gwasanaethau鈥檔 lleol yng ngogledd Cymru, yn y Deyrnas Unedig a鈥檙 tu hwnt yn Ewrop ac America.
Derbyniodd y Ganolfan gydnabyddiaeth yn ddiweddar pan enillodd Rebecca Crane, Cyfarwyddwr y Ganolfan Wobr am yr Effaith Orau ar Bolisi Cyhoeddus a/neu Wasanaethau Cyhoeddus yng Ngwobrau Effaith Ymchwil a Menter gyntaf Prifysgol Bangor am eu gwaith yn 'Gweithredu ymyriadau seiliedig ar ymwybyddiaeth ofalgar sy'n gwella lles'.
Dyddiad cyhoeddi: 25 Medi 2013