Cymry鈥檔 cymryd rhan mewn ymchwil i ddementia
Yn 么l canlyniadau astudiaeth ymchwil ar raddfa fawr a adroddodd yn gynharach eleni, bu lleihad yn ystod yr 20 mlynedd ddiwethaf yn nifer y rhai sydd 芒 dementia. Yn 么l y ffigurau yng nghyswllt Lloegr a nodwyd yn adroddiad yr Astudiaeth ar Weithrediad Gwybyddol a Heneiddio, ceir awgrym, o鈥檜 cymhwyso at y DU yn ei chrynswth, fod 214,000 yn llai o achosion o ddementia nag a ddaroganwyd. Byddai hyn hefyd yn awgrymu mai rhyw 670,000 o bobl sydd ar hyn o bryd yn byw yn y DU gyda dementia, yn hytrach na鈥檙 amcangyfrif o 800,000-900,000.
I helpu i ddeall y sefyllfa yng Nghymru, mae Prifysgol Bangor yn arwain y fersiwn Cymreig o鈥檙 ymchwil hon. Mae鈥檙 ymchwilwyr yn bwriadu cyhoeddi ystadegau penodol yr haf nesaf ar y niferoedd sydd 芒 dementia yng Nghymru.
Mae鈥檙 gwaith yng Nghymru hefyd yn canolbwyntio ar y modd y gall agweddau ar fywyd modern effeithio ar ystadegau dementia. Cyllidir y project gwerth 拢3.3 miliwn gan y Cyngor Ymchwil Economaidd a Chymdeithasol a Chyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru, ac mae鈥檔 rhoi sylw i gwestiynau allweddol yngl欧n 芒 hwyrddydd oes a heneiddio yn y 21ain ganrif nad oes modd eu hateb ar hyn o bryd trwy ffynonellau eraill. Bydd y canlyniadau hyn yn dylanwadu ar bolisi a chynllunio ar gyfer y boblogaeth sy鈥檔 heneiddio mewn oes lle, erbyn 2025, bydd un person mewn pump yn y DU dros 65 oed, a 5.5% dros eu 80. Prifysgol Bangor sy鈥檔 arwain y gwaith hwnnw, gyda chyfraniadau o ymchwil gan brifysgol Abertawe, Caergrawnt a Lerpwl.
Fel yr eglura鈥檙 Athro Bob Woods o鈥檙 (CDGD/DSDC) ym Mhrifysgol Bangor, 鈥淒ementia o hyd yw鈥檙 sialens sengl fwyaf i wynebu gofal iechyd a gofal cymdeithasol yn y 21ain ganrif.
鈥淢ae鈥檙 project ymchwil helaeth hwn yn efelychu project cyffelyb a gynhaliwyd bron i 20 mlynedd yn 么l ac yn ehangu arno. Bydd yr astudiaeth yng Nghymru yn ychwanegu at ein dealltwriaeth yngl欧n 芒 ph鈥檜n a oes ffactorau seicolegol a chymdeithasol, yn ogystal 芒 gwell iechyd ac addysg, yn cyfrannu at y lleihad arwyddocaol yn y risg o gael dementia.
鈥淓r enghraifft, rydym yn edrych ar faterion megis p鈥檜n a yw dwyieithrwydd yn dwyn buddion o ran chwimder meddwl yn ddiweddarach mewn bywyd, ac a yw bywydau cymdeithasol a rhwydweithiau pobl yn chwarae rhan o ran cadw eu meddyliau鈥檔 iach. Rydym hefyd yn edrych ar y swyddogaeth y gallai gwelliannau o ran maeth a diet ei chyflawni o ran cadw gweithrediad yr ymennydd.鈥�
Ychwanega Dr Gill Windle, o Brifysgol Bangor, sy鈥檔 arwain y rhan honno o鈥檙 gwaith, 鈥淢ae ffordd pobl o fyw wedi newid yn ddirfawr ers 20 mlynedd. Erbyn hyn, mae gan bobl h欧n ddisgwyliadau llawer uwch o fywyd a ffyrdd gwahanol o fyw wrth ochr y rhai a geid 20 mlynedd yn 么l a mwy. Mae pobl yn fwy gweithgar ac yn cymryd rhan mewn mwy o weithgareddau hamdden, yn ogystal 芒 bwyta鈥檔 gymharol iach, ond mae eu disgwyliadau yngl欧n 芒 gwasanaethau a anelir at eu gr诺p oedran hefyd wedi newid. Bydd yr arolwg yn dilyn rhai o鈥檙 newidiadau hyn鈥�.
Mae ymchwil ym Mhrifysgol Bangor eisoes wedi edrych ar wytnwch ymysg pobl h欧n - sut y mae rhai pobl yn fwy abl na鈥檌 gilydd i ymdopi 芒鈥檙 anawsterau sy鈥檔 codi yn ddiweddarach yn eu hoes. Bydd yr astudiaeth hon yn ymestyn yr ymchwil honno wrth edrych ar y berthynas rhwng gwytnwch 芒 sialensiau i iechyd, megis amhariad gwybyddol, a鈥檙 graddau y gall pobl gynnal eu lles, gyda鈥檙 bwriad o ymdrin 芒鈥檙 cwestiwn 鈥榩am a sut y mae rhai pobl yn fwy gwydn na鈥檌 gilydd?鈥�
Mae鈥檙 ymchwilwyr wrthi鈥檔 cynnal cyfweliadau 芒 3,500 o bobl 65+ oed a ddewiswyd ar hap yn ardaloedd Gwynedd, M么n, Castell Nedd a Phort Talbot.
Dyddiad cyhoeddi: 5 Tachwedd 2013