Beth sydd yn achosi i redwyr marathon a chwaraeon eithafol eraill ddal annwyd?
Bydd rhai o鈥檙 rhedwyr ym eleni (28 Hydref), sy鈥檔 cael ei ddisgrifio fel un o marathonau caletaf yn Ewrop, yn helpu ymchwilwyr yn Ysgol Gwyddorau Chwaraeon, Iechyd ac Ymarfer Prifysgol Bangor gyda鈥檜 hymchwil.
Mae ffisiolegwyr ymarfer corff yn yr Ysgol yn awyddus i ddysgu pam fod rhai rhedwyr i鈥檞 gweld yn fwy tebygol o fynd yn s芒l neu deimlo鈥檔 wael ar 么l rhedeg marathon neu ar 么l cymryd rhan mewn gweithgaredd ymarfer corff eithafol, tra bo rhedwyr eraill yn aros yn iach.
Mae鈥檙 rhai sy鈥檔 cymryd rhan mewn chwaraeon dygnwch yn gyfarwydd 芒鈥檙 ffenomen, a鈥檙 gred yw mai gwahaniaethau yn y dull hyfforddi cyn y digwyddiad sydd i gyfrif am hyn.
Mae arbenigwyr ym Mhrifysgol Bangor yn chwilio am esboniad mewn lle tra gwahanol. Maent yn amau鈥檔 gryf fod ein gwneuthuriad seicolegol yn cael effaith ar sut y mae ein cyrff yn ymateb i brofiadau o ddygnwch eithafol, neu mewn geiriau eraill, straen.
Mae profion cynnar wedi arwain y gr诺p i gredu bod ein nodweddion seicolegol a sut yr ydym yn dygymod 芒鈥檙 ras o flaen llaw, yn effeithio ar ymateb awtomatig ein cyrff.
Fel yr esbonia鈥檙 Athro Neil Walsh sy鈥檔 arwain y gr诺p ymchwil:
鈥淭ra bod ymarfer corff yn gyffredinol yn rhoi hwb i鈥檔 system imiwnedd, mae digwyddiadau dygnwch yn achosi cwymp byr yn ein lefelau imiwnedd, ar 么l y digwyddiad.
Y syniad yr ydan ni鈥檔 ei archwilio ydy bod modd rhagweld sut y bydd system amddiffyn imiwnedd ein cyrff yn gweithio mewn cyfnod o straen, megis yn ystod marathon. Mae鈥檔 bosib bod nodweddion seicolegol parhaol yn ffordd o ragweld sut y bydd ein cyrff yn ymateb.鈥�
Mae Sophie Harrison, sydd yn fyfyrwraig PhD yn yr Ysgol, yn arwain ar y gwaith ymchwil sy鈥檔 ymwneud a鈥檙 marathon ac meddai:
鈥淢ae ymchwil diweddar yma ym Mhrifysgol Bangor wedi awgrymu ein bod ar y trywydd cywir. Efallai bod straen corfforol a straen seicolegol yn defnyddio鈥檙 un llwybr ac felly mae ein cyrff yn ymateb mewn ffordd debyg i straen corfforol ag i straen seicolegol.
Rydym yn edrych ar deipiau seicolegol pobol, gan fesur llid ac imiwnedd y gallwn ei ganfod mewn poer. Bydd hyn yn dangos sut mae cyrff pobol yn ymateb i straen y marathon. Rydym eisiau gwybod a yw hi鈥檔 bosib rhagweld pa unigolion sydd fwyaf tebygol o deimlo鈥檔 wael, y tu hwnt i鈥檙 straen ar y corff y gellid ei ddisgwyl wrth redeg marathon neu wneud gweithgaredd eithafol tebyg.鈥�
Mae鈥檙 unigolion sydd wedi cytuno i gymryd rhan yn yr ymchwil wedi llenwi arolwg a byddant yn llenwi arolwg arall ar 么l y ras. Byddant hefyd yn darparu swab o鈥檜 poer cyn ac ar 么l y ras, ond ni fyddant yn gwneud unrhyw beth i amharu ar eu perfformiad ar y diwrnod. Bydd y rhai sydd yn cymryd rhan hefyd yn gallu manteisio ar ganllawiau arbennig ac fe g芒nt wneud cais cynnar i redeg yn y marathon y flwyddyn nesaf - fel diolch am gymryd rhan.
Dywedodd Jayne Lloyd, trefnydd y digwyddiad:
鈥淕an mai marathonau a ffurfiau eraill ar ffitrwydd eithafol sy鈥檔 mynd 芒鈥檔 bryd, mae gennym ddiddordeb yn sut y gall ein cystadleuwyr wella eu perfformiad ac edrych ar 么l eu hiechyd wrth hyfforddi ac ar 么l cymryd rhan mewn digwyddiad dygnwch, fel marathon neu ddigwyddiad pellter hir. Dyna pam ein bod yn falch o鈥檙 cyfle i estyn cymorth i鈥檙 ymchwil cyffrous hwn,鈥�
Gall cael gwell dealltwriaeth o鈥檙 systemau sydd ar waith yma arwain at oblygiadau ehangach o ran gofal iechyd.
Dyddiad cyhoeddi: 28 Hydref 2017