Arbrawf arloesol mewn gofal sy鈥檔 pontio cenedlaethau

Gyda chynnydd ym mhoblogaeth pobl h欧n, y pwysau sydd ar arian cyhoeddus a chostau gofal plant, does ryfedd bod ymchwil cynyddol i mewn i ffyrdd newydd o ddarparu gofal.

Mae bron i 625,000 o bobl h欧n dros 65 mlwydd oed yng Nghymru. Darganfuwyd adroddiad diweddar gan The Family and Childcare Trust bod dros 6.4 miliwn o bobl 65 oed a throsodd ym Mhrydain yn byw mewn ardaloedd sydd ddim gyda digon o ofal pobl h欧n i ateb y galw.

Bu arbenigwyr o Brifysgol Bangor, yn cynnwys yr Athro Bob Woods, arbenigydd rhyngwladol mewn ymdriniaeth seico-gymdeithasol, yn gweithio efo cwmni cynhyrchu Darlun i greu rhaglen newydd, Hen Blant Bach, sydd i鈥檞 ddarlledu ar 28 Rhagfyr. Mae鈥檙 rhaglen ar fformat ffeithiol newydd ar gyfer S4C, a gynhyrchwyd ar y cyd efo Sony Pictures Television.

Yn y rhaglen, daw dwy genhedlaeth annhebygol at ei gilydd i rannu eu gofal dydd mewn canolfan ar gyfer pobl h欧n yng ngogledd Cymru.

Mewn arbrawf cymdeithasol unigryw, mae lleoliad dros dro yn cael ei greu ar gyfer plant meithrin ac oedolion h欧n i rannu amser, lle a gweithgareddau. O dan lygaid barcud t卯m o seicolegwyr o Brifysgol Bangor, rydym yn gweld beth sy'n digwydd pan mae鈥檙 bwlch oedran yn cael ei bontio - a'r effeithiau trawsnewidiol sy鈥檔 bosib.

Gyda chamer芒u wedi eu gosod mewn mannau arbennig bydd y gynulleidfa yn gwrando ar pob sibrwd ac yn gwylio pob symudiad wrth i鈥檙 ddau gr诺p ddod yn un. Oes gan y ddau gr诺p oedran yma fwy yn gyffredin nag yr ydym yn meddwl a gallai 鈥榞ofal rhwng cenedlaethau' fod yn ffordd o ddarparu gofal yn y dyfodol?

Fel rhan o鈥檙 arbrawf, treuliodd plant o ysgol feithrin Parciau wythnos yng nghanolfan ddydd Maesincla gan gymdeithasu, bwyta a chymryd rhan mewn gweithgareddau gyda鈥檙 bobl h欧n sy鈥檔 mynd yno.

"Roedd y canlyniadau鈥檔 rhyfeddol gan ein bod ni鈥檔 gweld newid positif go iawn yn y bobl h欧n yn ystod yr wythnos," meddai Arwyn Evans o gwmni Darlun a gyd-gynhyrchodd y rhaglen gyda Clare Jones. "Gyda chymdeithas sy鈥檔 heneiddio a chost gofal plant yn rhoi pwysau ar deuluoedd ifanc, fe all gofal rhwng cenedlaethau fod yn chwyldroadol yn ein cymdeithas."

Bydd Hen Blant Bach yn cynnig cipolwg unigryw i fywyd y bobl h欧n a鈥檙 cymeriadau sy鈥檔 ymweld 芒 chanolfan ddydd Maesincla.  Trwy鈥檙 dagrau a鈥檙 chwerthin, byddwn yn sylweddoli bod cyfleoedd i gymdeithasu 芒 phlant yn cynnig llawer mwy na ffordd i hwyluso darpariaeth gofal.

Yn 84 oed, mae Glyn Hughes o Gaernarfon yn ymwelydd cyson 芒 chanolfan ddydd Maesincla ac fe gafodd brofiad dirdynnol yng nghwmni鈥檙 plant. O ganlyniad i str么c pymtheg mlynedd yn 么l, tydi lleferydd Glyn ddim yn dda iawn. Oherwydd hynny mae鈥檔 mynd yn rhwystredig ac yn gwylltio gyda鈥檌 hun yn aml. 

Meddai Dr Nia Williams, Seicolegydd a darlithydd o Ysgol Addysg Prifysgol Bangor: 鈥淥 safbwynt y plant. Roedd y profiad tri diwrnod yn hynod fuddiol, gwelsom y plant yn datblygu perthynas positif gyda鈥檙 henoed, sydd yn sgil cymdeithasol pwysig ynddo鈥檌 hun, yn ogystal, gwelsom y plant yn dod yn fwy hyderus wrth iddynt gydweithio ar dasgau.鈥�

Meddai Dr Catrin Hedd Jones, darlithydd Coleg Cymraeg Cenedlaethol mewn dementia yn yr Ysgol Gwyddorau Iechyd:

鈥淢ae鈥檙 rhaglen yn rhoi sylw haeddiannol i鈥檙 budd cymdeithasol a lles a ddaw o ofal rhyng-genhedlaethau. Mae pobl h欧n yn cael y cyfle i rannu sgiliau bywyd oes ac yn mwynhau cwmni鈥檙 plant mewn amgylchedd cefnogol.鈥�

Meddai Elen Rhys, comisiynydd cynnwys S4C: "Mae鈥檙 rhaglen yn mynd dan groen un o鈥檙 heriau mwya鈥� ein cymdeithas ni heddiw. Ond mae hi hefyd yn un gynnes, llawn emosiwn ac mae鈥檙 pethau bach yn dweud pethau mawr. Rydym ni鈥檔 falch iawn ohoni".

Hen Blant Bach
Mercher 28 Rhagfyr 8.25, S4C

Is-deitlau Saesneg

Ar gael i'w wylio eto a s4c.cymru, BBC iPlayer a llwyfannau eraill

Dyddiad cyhoeddi: 22 Rhagfyr 2016