Ocsid nitraidd o fannau troeth 鈥� ni ddylai neb chwerthin am hyn!
Gall borfeydd yr ucheldir gynnal sawl rywogaeth o blanhigion..Adwaenir ocsid nitraidd (N2O) yn arferol fel 鈥榥wy chwerthin鈥� a defnyddir ef mewn anesthetigion a hefyd fel 鈥榗yffur penfeddwol cyfreithlon鈥�, ac mae鈥檔 nwy t欧 gwydr pwerus a gynhyrchir yn y pridd gan ficro-organebau, yn enwedig ar dir a borir gan anifeiliaid.
Bydd ymchwilwyr o Brifysgol Bangor yn arwain t卯m rhyngwladol i edrych ar y rhyngweithiad a geir rhwng ymddygiad defaid wrth bori, cyfansoddiad troeth a gollyngiadau dilynol o ocsid nitraidd (N2O) o fannau troeth, sy鈥檔 鈥榝annau poeth鈥� o ran cynhyrchu a gollwng N2O. Bydd y canlyniadau鈥檔 elfen bwysig yn y ddealltwriaeth o gynnyrch cyflawn y DU o nwyon t欧 gwydr.
Yr Athro Dave Chadwick o鈥檙 fydd yn arwain y t卯m o ymchwilwyr o Brifysgol Bangor, Rothamsted Research, Prifysgol Abertawe (gan gydweithio 芒 Phrifysgol Texas A&M 鈥� Kingsville) a Phrifysgol Caerl欧r, yn y project 3 blynedd sydd i鈥檞 gyllido gan Gyngor Ymchwil yr Amgylchedd Naturiol.
Bu astudiaethau blaenorol yn gyfyngedig i ollyngiadau N2O o arbrofion dan reolaeth ar leiniau, lle 鈥榞osodwyd鈥� troeth ar bridd, neu maent wedi ymchwilio i ollyngiadau ar dir isel h.y. o ran cyfansoddiad troeth, mathau o bridd, a hinsawdd. Fodd bynnag, ym mhroject newydd Upland-N2O, bydd y t卯m ymchwil yn edrych ar yr effeithiau a gaiff pori a symud da byw ar borfeydd mwy helaeth, ar diroedd uchel lle caiff defaid gyfle i grwydro ac i ddewis eu glaswellt. Gallai hyn ddylanwadu ar gyfansoddiad troeth a gollyngiadau dilynol o N2O. Gallai鈥檙 lle y dyddodir troeth hefyd ddylanwadu ar ollyngiadau, a rhagwelir y bydd hynny鈥檔 amrywio yn 么l pH y pridd a鈥檙 hinsawdd leol. Ar yr ucheldiroedd, mae priddoedd yn aml yn fwy asidig a gwlyb nag ar borfeydd yr iseldir, ac mae鈥檙 hinsawdd yn aml yn llawer mwy garw. Bydd y t卯m yn edrych ar yr effeithiau a gaiff y llystyfiannau hyn, cyfansoddiad y troeth a ffactorau鈥檙 hinsawdd ar ollyngiadau N2O er mwyn cael gwell dealltwriaeth o faint o nwyon t欧 gwydr a gynhyrchir ar borfeydd tir uchel.
Bydd offer synhwyro'r defaid yn edrych yn debyg i hyn.Meddai鈥檙 Athro Chadwick: 鈥淏ydd y project wedi鈥檌 leoli yn Henfaes, Gorsaf Ymchwil Prifysgol Bangor, lle bydd y t卯m yn cyd-gasglu 鈥榟aenau鈥� o wybodaeth am ffactorau y gwyddys eu bod yn effeithio ar gynnyrch N2O mewn priddoedd, ac ar ollyngiadau dilynol, er enghraifft, yr hinsawdd, topograffeg, math o bridd, cyfansoddiad y llystyfiant, symudiad defaid, patrymau dyddodiadau鈥檙 troeth a chyfansoddiad y troeth. Byddwn hefyd yn ystyried rhai arbrofion dan reolaeth, er mwyn penni pa ffactorau sy鈥檔 bwysig i鈥檙 gwaith o reoli cynnyrch N2O a gollyngiadau o fannau troeth, megis cynnwys nitrogen y troeth a lefel cywasgiad y pridd.
鈥淕osodir coleri ar y defaid, a fydd yn cynnwys amrywiaeth o鈥檙 synwyryddion diweddaraf, er mwyn dilyn eu symudiad a鈥檜 hymddygiad ar borfeydd a borir yn helaeth ar y tir bryniog amgae毛dig a鈥檙 tir comin agored sydd o bwys i鈥檙 Brifysgol.
鈥淏ydd gwybodaeth am leoliad daearyddol y defaid yn nodi'r math o lystyfiant a borant, y gellir ei gysylltu wedyn 芒 chyfansoddiad eu troeth. Cesglir troeth y defaid a鈥檌 osod ar y priddoedd ucheldirol hyn a mesurir y gollyngiadau o N2O gan ddefnyddio siambrau statig a chai wedi鈥檜 hawtomeiddio. Cyfunir yr 鈥榟aenau鈥� hyn o wybodaeth gan ddefnyddio dulliau o fodelu, fel y gall y t卯m ymchwil asesu nid yn unig y cyswllt a geir rhwng pori gan anifeiliaid, cyfansoddiad troeth a gollyngiadau N2O, ond hefyd i ddefnyddio鈥檙 wybodaeth i amcangyfrif a yw defaid ar ucheldir yn cynhyrchu mwy neu lai o N2O na defaid ar yr iseldir.鈥�
Dyddiad cyhoeddi: 1 Medi 2015