Gallai rhagofalon syml leihau鈥檙 risg o E coli 0157 yn yr amgylchedd, yn 么l ymchwilwyr
Mae ymchwilwyr sy鈥檔 edrych ar risg E coli O157 yng nghefn gwlad fel rhan o Raglen cynghorau ymchwil y DU ar yr Economi Wledig a Defnydd Tir yn dweud y gallai camau syml a gweithredu cydlynedig gan yr awdurdodau perthnasol chwarae rhan bwysig o ran diogelu plant a grwpiau bregus eraill.
Bu academyddion o brifysgolion Aberdeen, Bangor a Manceinion a鈥檙 Ysgol Hylendid a Meddygaeth Drofannol yn Llundain yn ymchwilio i鈥檙 modd y mae鈥檙 bacteriwm yn ymddwyn yn yr amgylchedd gwledig, ac i鈥檙 rhan y gallai ffermwyr, lladd-dai a鈥檙 cyhoedd ei chwarae.
Er i rai o鈥檙 heintiadau amlycaf o E coli O157 ddeillio o fwyd halogedig, ers canol y 90au, mae鈥檙 bacteriwm hefyd 芒 chysylltiad agos 芒 ffynonellau amgylcheddol, yn cynnwys tom anifeiliaid fferm a chyflenwadau d诺r preifat. Mae hyn wedi achosi pryderon cynyddol yngl欧n 芒鈥檙 risg mewn ardaloedd gwledig, yn arbennig i blant ifainc. Fodd bynnag, cafodd yr ymchwilwyr mai ychydig yn unig o ymwybyddiaeth oedd gan ymwelwyd 芒 chefn gwlad, a all fod yn arbennig o agored i鈥檙 clefyd.
Mae hyn yn peri pryder, am y gall risgiau penodol fod yn gysylltiedig 芒 rhai pethau, er enghraifft, gwersylla mewn caeau lle bu anifeiliaid yn pori鈥檔 ddiweddar. Gall bacteria E coli aros hefyd ar gamfeydd a physt ffensys, lle gall ymwelwyr osod eu dwylo pan fyddant allan yn cerdded a chael picnic.
Ymddengys fod y bacteria yn fwy cyffredin mewn rhai ardaloedd daearyddol na鈥檌 gilydd, efallai oherwydd amrywiaeth yn lefelau鈥檙 bacteria y mae anifeiliaid fferm yn eu cario. Er enghraifft, bu鈥檙 ymchwilwyr yn cymharu鈥檙 Mynydd Bannog (Grampian) 芒 Gogledd Cymru, a chael bod pobl yn ardal astudiaeth yr Alban bedair gwaith yn fwy tebygol o fynd yn s芒l.
Ymddengys fod gweithwyr amaethyddol yn magu rhywfaint o imiwnedd, ond mae plant mewn mwy o berygl oherwydd eu systemau imiwnedd anaeddfed, felly mae鈥檔 arbennig o bwysig i bobl ifanc sy鈥檔 byw yn y wlad ac i ymwelwyr ifainc, fel ei gilydd, gymryd rhagofalon priodol.
Meddai鈥檙 Athro Davey Jones o Ysgol yr Amgylchedd, Adnoddau Naturiol a Daearyddiaeth ym Mhrifysgol Bangor: 鈥淩oedd yn bleser gennym gyfrannu at y project arloesol hwn a fu鈥檔 edrych ar y modd y mae E coli O157 yn ymddwyn yn yr amgylchedd ac, yn unigryw, ar y modd y gall ymddygiad pobl ddylanwadu ar y risgiau sydd ynghlwm wrtho.鈥�
Ar ben hynny, medd Dr Norval Strachan o Brifysgol Aberdeen, a arweiniodd yr ymchwil: 鈥淢ae golchi dwylo鈥檔 drylwyr yn ffordd effeithiol i unigolyn leihau ei risg ei hun ar 么l ymweld 芒 chefn gwlad, yn enwedig lle mae anifeiliaid neu eu baw, a chyn bwyta. Dylai trigolion cefn gwlad ac ymwelwyr bod yn ymwybodol o鈥檙 peryglon.
鈥淓r enghraifft, rydym yn cynghori ffermwyr i edrych ar ba le a pha bryd y mae anifeiliaid yn pori os oes risgiau penodol i鈥檙 cyhoedd, ac yn argymell bod awdurdodau lleol a chenedlaethol yn gwneud mwy o waith ar y cyd i gofi ymwybyddiaeth. Gallai targedu gofalwyr dros blant ifainc a鈥檙 rheiny sy鈥檔 gyfrifol am gynnal grwpiau chwarae a gweithgareddau plant ifainc fod yn arbennig o fuddiol.
Dyddiad cyhoeddi: 24 Ionawr 2012