Gall gynhyrchu ynni drwy b诺er d诺r ar raddfa fach iawn arbed miliynau i鈥檙 diwydiant d诺r
Mae canfyddiadau ymchwil newydd gan Brifysgol Bangor a Trinity College, Dulyn wedi amlygu鈥檙 potensial am arbedion ariannol ychwanegol i鈥檙 diwydiant d诺r drwy gynhyrchu trydan gan ddefnyddio p诺er d诺r ar raddfa fach iawn (micro). Gallai arbedion ariannol o 拢1m y flwyddyn yng Nghymru yn unig, gyfrannu at gadw biliau鈥檔 isel.
Mae鈥檙 diwydiant d诺r yn defnyddio llawer o ynni er mwyn trin, pwmpio a dosbarthu d诺r a gwastraff o amgylch y wlad. Canlyniad i hyn yw bod llawer iawn o nwyon t欧 gwydr hefyd yn cael eu rhyddhau, yn ogystal 芒鈥檙 gost ychwanegol sydd ar filiau鈥檙 defnyddwyr wrth i brisiau trydan gynyddu.
Bu鈥檙 project 鈧�1 miliwn a ariannwyd drwy raglen Iwerddon Cymru (INTERREG4A) Cronfa Datblygu Rhanbarthol Ewrop (ERDF) yn archwilio鈥檙 arbedion ariannol i鈥檙 diwydiant d诺r ac i gwsmeriaid pe bai tyrbinau p诺er d诺r yn cael eu gosod o fewn y system d诺r. Edrychwyd hefyd ar effeithiolrwydd y system cyflenwi d诺r bresennol, y dechnoleg orau, beth fyddai cost cyflwyno system o鈥檙 fath a beth fyddai鈥檙 buddiannau amgylcheddol, yn ogystal 芒 pha gyrff sydd angen cydweithredu er mwyn i鈥檙 diwydiant d诺r gael y budd gorau o gyflwyno systemau cynhyrchu trydan-d诺r micro i鈥檞 systemau.
Roedd y canlyniadau鈥檔 gadarnhaol, gan ddangos bod potensial yng Nghymru, er enghraifft, i arbed 拢1 miliwn ychwanegol y flwyddyn drwy gynhyrchu oddeutu 10 miliwn cilowat o drydan gan ddefnyddio safleoedd trydan-d诺r bach. Mae hynny鈥榥 ddigon o drydan i bweru o leiaf 2,000 o gartrefi yng Nghymru, a hynny drwy harneisio鈥檙 d诺r sydd eisoes yn llifo o fewn y system. Canfuwyd y byddai cwmn茂au d诺r yn Iwerddon yn gwneud arbedion tebyg. Byddai hyn nid yn unig yn arbed d诺r ond hefyd yn atal tua 10,000 tunnell o nwyon t欧 gwydr rhag cael eu rhyddhau i鈥檙 atmosffer drwy gynhyrchu trydan.
Ond roedd y partneriaid hefyd yn gwerthfawrogi鈥檙 anawsterau a godai wrth geisio ennill yr arbedion hyn yn yr hinsawdd bresennol. Ni all y dechnoleg trydan-d诺r sydd ar gael ar hyn o bryd gynnig y dechnoleg gryno cost isel sydd ei hangen i wireddu鈥檙 potensial.
Croesawodd Mike Pedley, Pennaeth Ynni D诺r Cymru, ganfyddiadau鈥檙 project gan ddweud:
鈥淵n D诺r Cymru rydym eisoes yn gwneud llawer o ddefnydd o ynni d诺r, ond mae鈥檙 project yma wedi bod yn fodd i amlygu lle y gallwn wneud mwy, pe bai鈥檙 dechnoleg yn datblygu. Mae offer fel falfiau sy鈥檔 lleihau pwysedd yn gyffredin yn rhwydweithiau pob cwmni d诺r, ond does yr un ar hyn o bryd sy鈥檔 cynnig ateb ymarferol ar gyfer y mwyafrif o safleoedd.鈥�
Yn awr mae partneriaid y project yn gobeithio mynd 芒鈥檙 canfyddiadau cychwynnol ymhellach trwy ddatblygu ac arddangos technoleg tyrbinau cost isel. Maent ar hyn o bryd yn chwilio am gyllid rhanbarthol ac Ewropeaidd a fyddai鈥檔 sicrhau bod Cymru ac Iwerddon yn arwain y byd mewn darparu gwasanaethau d诺r ynni-effeithlon i ddefnyddwyr. Gyda chymorth D诺r Cymru gellir gwireddu hyn yn y blynyddoedd i ddod.
鈥淢ae鈥檙 project Hydro-BPT wedi ein helpu ni i ddeall pethau鈥檔 well a dweud y lleiaf鈥�, meddai Dr Prysor Williams, arweinydd a chyd-ymchwilydd y project yn Prifysgol Bangor. Ychwanegodd: 鈥� Rydym yn gobeithio parhau i weithio efo Trinity College, Dulyn, y diwydiant d诺r ac eraill sydd 芒 diddordeb ar draws yr Undeb Ewropeaidd ar brojectau eraill a fydd yn adeiladu ar y gwaith hwn. Does dim dwywaith nad yw鈥檙 diwydiant d诺r yn dangos ymwybyddiaeth o effeithlonrwydd ynni, a gall y t卯m Hydro-BPT eu cynorthwyo i sicrhau dyfodol mwy cynaliadwy鈥�.
Dyddiad cyhoeddi: 20 Awst 2015