Cynllun trydan d诺r bach yn amddiffyn y Beibl Cymraeg hynaf
Un o ddim ond 24 copi o'r Beibl cyntaf i'w gyfieithu i'r Gymraeg: 漏 Ymddiriedolaeth Genedlaethol / Iolo Penri PhotographyBydd Beibl Cymraeg 431 oed yn cadw鈥檔 gynnes dros y gaeaf ar 么l i鈥檙 Ymddiriedolaeth Genedlaethol osod tyrbin trydan d诺r bychan yn Nh欧 Mawr Wybrnant yn Eryri, gan helpu i reoli lefelau lleithder yn y ffermdy o鈥檙 16eg ganrif.
Trwy gydweithio 芒 Phrifysgol Bangor a Choleg y Drindod, Dulyn, mae鈥檙 cynllun ynni adnewyddadwy yn helpu鈥檙 elusen i sicrhau bod un o鈥檙 llyfrau pwysicaf i ddiwylliant Cymru鈥檔 cael ei amddiffyn mewn ffordd fwy cynaliadwy.
Dim ond 24 copi gwreiddiol o Feibl 1588 sydd ar 么l ac mae un ohonynt yn Nh欧 Mawr Wybrnant lle ganed y cyfieithydd, yr Esgob William Morgan.
Mae鈥檙 Beibl prin hwn yn arbennig o sensitif i leithder yn yr aer. Er mwyn ei amddiffyn, mae鈥檙 Ymddiriedolaeth yn rheoli lefelau lleithder yn yr aer trwy addasu鈥檙 tymheredd. Dros y blynyddoedd diwethaf, mae鈥檙 elusen wedi bod yn defnyddio mwy o drydan er mwyn sicrhau cysondeb yn lefelau lleithder yr aer.
Esboniodd Keith Jones, Cynghorydd yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol ar Newid yn yr Hinsawdd: 鈥淵n gynharach eleni, cafwyd y llifogydd gwaethaf mewn cof yn Nh欧 Mawr Wybrnant a, gan fod yr aer yn fwy llaith, roedd rhaid cael mwy o wres i sicrhau nad oedd y lefelau lleithder yn mynd yn rhy uchel. Yn 么l y rhagolygon, mae鈥檔 debygol y bydd yn bwrw glaw yn drymach ac yn amlach yn yr ardal yn y dyfodol. Bydd y cynllun trydan d诺r bychan hwn yn ein galluogi i addasu i newidiadau yn yr hinsawdd mewn ffordd fwy cynaliadwy.鈥�
Yn Nh欧 Mawr Wybrnant, bu鈥檙 Ymddiriedolaeth yn chwilio am system fwy cynaliadwy gyda chymorth , a gefnogir trwy Raglen Gydweithredu Iwerddon Cymru 2014-2020 (ag ariannwyd gan Gronfa Datblygu
Mae'r sied tyrbin hydro pico wedi'i gorchuddio 芒 llarwydd o yst芒d yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol gerllaw. : 漏 Ymddiriedolaeth Genedlaethol / Iolo Penri PhotographyWledig Ewrop) gydag ymchwilwyr o Brifysgol Bangor a Choleg y Drindod, Dulyn. Ar 么l ystyried pob opsiwn am system wresogi fwy effeithlon sydd hefyd yn gydnaws ag adeilad rhestredig Gradd II, dewiswyd system trydan d诺r 4.5kW, a elwir yn gynllun 鈥榩ico hydro鈥� am ei fod mor fach.
Dywedodd Keith Jones: 鈥淒im ond canran benodol o dd诺r y nant y bydd y cynllun trydan d诺r yn ei benthyca ar 么l i lefel y d诺r gyrraedd man neilltuol. Mae hyn yn golygu ein bod yn cynhyrchu鈥檙 trydan pan fydd arnom ei angen fwyaf, pan fydd yr aer yn fwy llaith ar 么l glaw. Defnyddir yr ynni yn uniongyrchol ar y safle, yn unswydd er mwyn gwarchod y casgliad amhrisiadwy o Feiblau.鈥�
Dywedodd Dr Prysor Williams, arweinydd y t卯m yn Ysgol Gwyddorau Naturiol Prifysgol Bangor sydd 芒鈥檙 dasg o gyfrifo effeithiau gosod y dechnoleg: 鈥淵n ogystal 芒鈥檙 arbedion ariannol amlwg, rydym yn disgwyl i brosiect fel hwn arwain at allyrru ychydig dros 5.2 tunnell yn llai o nwyon t欧 gwydr bob blwyddyn.鈥�
Dywedodd Dr Aonghus McNabola, Athro Cysylltiol mewn Peirianneg yn y Drindod ac arweinydd prosiect D诺r Uisce: 鈥淩ydyn ni, 芒'n partneriaid ym Mhrifysgol Bangor, wedi bod yn gweithio'n agos gyda'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol ar y prosiect hwn dros y ddwy flynedd ddiwethaf. Rydym yn obeithiol y byddwn yn datblygu'r dechnoleg pico hydro gyffrous hon ac y gellir ei defnyddio'n ehangach yn y dyfodol agos. "
Mewn ymgais i haneru faint o danwydd ffosil a ddefnyddir erbyn 2020, mae'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol wedi gosod nifer o dechnolegau adnewyddadwy, sy'n arbed ynni, ledled Eryri, yn cynnwys bwyleri a phympiau gwres biomas ar ffermydd ac mewn bythynnod gwyliau a swyddfeydd. Dyma鈥檙 wythfed cynllun trydan d诺r i鈥檙 Ymddiriedolaeth ei osod yn yr ardal. Cynllun 600kW Hafod y Llan oedd y cyntaf a鈥檙 mwyaf.
Mae T欧 Mawr Wybrnant, ger Betws y Coed, yn gartref i'r Beibl cyntaf a gyfieithwyd i'r Gymraeg fel rhan o gasgliad o Feiblau mewn dros 100 o wahanol ieithoedd. : 漏 Ymddiriedolaeth Genedlaethol / Iolo Penri PhotographyMae鈥檙 Beibl Cymraeg gwreiddiol yn cael ei arddangos gyda dros 200 o Feiblau eraill, llawer ohonynt wedi鈥檜 rhoi i鈥檙 Ymddiriedolaeth Genedlaethol gan ymwelwyr. Mae Beiblau mewn dros gant o wahanol ieithoedd yn y casgliad.
I gloi, dywedodd Keith Jones: 鈥淩ydym yn eithriadol o lwcus a breintiedig i gael Beibl Cymraeg gwreiddiol 1588 yn Nh欧 Mawr Wybrnant. Pan fyddwn yn ailagor yn y gwanwyn, caiff ymwelwyr ddysgu sut y mae technoleg newydd yn gwarchod hen, hen Feibl. Yn y b么n, mae d诺r yn ein helpu i ddatrys problem sydd wedi鈥檌 chreu gan dd诺r yn y lle cyntaf 鈥� mae 鈥檔a ryw fath o gyfiawnder yn hynny.鈥�
Mae T欧 Mawr Wybrnant wedi cau dros y gaeaf erbyn hyn a bydd yn ailagor yn y gwanwyn.
Dyddiad cyhoeddi: 22 Tachwedd 2019