Cyllid rhyngwladol ar gyfer polis茂au amgylcheddol wedi鈥檌 seilio ar dystiolaeth wan
Mae datgoedwigo trofannol yn cyfrannu at newid hinsawdd, mae'n dinistrio bioamrywiaeth a gall niweidio buddiannau pobl leol. Mae'r cynllun Rheoli Coedwigoedd yn Gymunedol / Community Forest Management (CFM) wedi cael ei hyrwyddo fel ateb delfrydol (arbed coedwigoedd a bod o fudd i gymunedau lleol yr un pryd) ac mae cyllidwyr byd-eang wedi buddsoddi biliynau o ddoleri mewn rhaglenni CFM mewn gwledydd sy鈥檔 datblygu. Fodd bynnag, mae astudiaeth a gyhoeddwyd yr wythnos hon yn tynnu sylw at y diffyg tystiolaeth y mae buddsoddiadau o鈥檙 fath wedi鈥檌 seilio arni ac mae鈥檔 galw am ddulliau gwell o gasglu tystiolaeth yn y dyfodol.
Mae鈥檙 astudiaeth, a gyhoeddwyd yn Frontiers in Ecology and the Environment, yn awgrymu er bod tystiolaeth gyfyngedig bod CFM yn rhoi rhai manteision bioamrywiaeth o ran amddiffyn coedwigoedd, mae鈥檙 dystiolaeth ei fod o fudd i gymunedau lleol yn brin at ei gilydd. Fe wnaeth y t卯m o鈥檙 Ganolfan Cadwraeth Seiliedig ar Dystiolaeth ym Mhrifysgol Bangor gynnal adolygiad systematig o鈥檙 dystiolaeth drwy archwilio astudiaethau o gyhoeddiadau eang ar y pwnc. Fe wnaethant ddarganfod mai ychydig iawn o astudiaethau sydd wedi鈥檜 cyhoeddi sy鈥檔 rhoi gwybodaeth ar berfformiad CFM. Roedd gan lawer o鈥檙 rhai a wnaeth hynny broblemau o ran cynllun eu hastudiaeth a鈥檌 dehongli.
Meddai Andrew Pullin, prif awdur yr astudiaeth:
鈥淢ae yna beth tystiolaeth gyfyngedig bod rhaglenni CFM yn gweithio, ond y casgliad pryderus yw nad yw monitro a gwerthuso llawer o raglenni amgylcheddol mawr byd-eang yn ddigonol i gael darlun clir o鈥檙 hyn sy鈥檔 gweithio a鈥檙 hyn sy鈥檔 aflwyddiannus. Er bod y rhaglenni hyn wedi cael adnoddau sylweddol dros y degawd neu well diwethaf, nid oes gennym y wybodaeth ddigonol i gyfarwyddo penderfyniadau cyllido yn y dyfodol. Mae rhaglenni CFM yn amrywiol o ran eu cyd-destun a鈥檜 gweithredu a鈥檙 gwirionedd mwyaf tebygol y bod rhai鈥檔 gweithio a rhai ddim. Mae angen gwell sylfaen o dystiolaeth er mwyn gwneud y defnydd gorau o adnoddau prin ar gyfer rheoli鈥檙 amgylchedd.鈥�
Mae CFM yn rhoi penderfyniadau rheoli yn nwylo cymunedau lleol, yn hytrach na llywodraethau cenedlaethol neu ranbarthol, gan ganiat谩u iddynt wneud penderfyniadau allweddol ynghylch defnyddio eu coedwigoedd. Y rhagdybiaeth yw y bydd rhoi perchnogaeth a chyfrifoldeb iddynt yn arwain at ddefnyddio adnoddau鈥檔 fwy cynaliadwy.
Comisiynwyd yr adolygiad systematig gan Banel Ymgynghorol Gwyddonol a Thechnegol y Global Environment Facility, un o brif gyllidwyr projectau CFM. Un o swyddogaethau鈥檙 Panel yw profi dilysrwydd rhagdybiaethau allweddol sy鈥檔 sail i fuddsoddiadau GEF, a thrwy wneud hynny gynorthwyo i wella ansawdd cynllunio projectau yn y dyfodol.
Meddai Julia Jones, un o鈥檙 awduron, 鈥淓r i ni ddarganfod tystiolaeth gyfyngedig o effeithiolrwydd CFM, nid yw hynny鈥檔 golygu nad ydi CFM yn gweithio. Efallai bod yna lawer o enghreifftiau anecdotaidd sy鈥檔 awgrymu y gall fod yn llwyddiannus. Fodd bynnag, dylai penderfyniadau buddsoddi mawr fod wedi鈥檜 seilio ar fwy na thystiolaeth anecdotaidd, a chyda rhaglenni byd-eang mawr mae angen i effeithiolrwydd eu cynllun gael ei gloriannu鈥檔 briodol.鈥�
Dyddiad cyhoeddi: 28 Medi 2011