鈥淎m wasanaeth wrth fynd i鈥檙 afael 芒 thlodi tramor ac am wasanaeth i addysg yn Derby鈥�
Dr Daljit Singh Virk yn ystod derbyniad yn 2015.Mae Dr Daljit Singh Virk, Cymrawd Ymchwil Uwch gyda Phrifysgol Bangor wedi ei ddewis i dderbyn anrhydedd yr OBE.
Mae鈥檙 anrhydedd yn cydnabod effaith cyfraniad gwyddonol Dr Virk fel genetegydd a bridiwr planhigion yn ogystal 芒鈥檌 gyfraniad blaenllaw wrth sefydlu Ysgol Gynradd Akaal yn Derby yn 2015, ysgol sy鈥檔 dilyn crefydd Sikh a sefydlwyd fel ysgol rydd o dan y Ddeddf Academ茂au.
Mae Dr Virk wedi bod wrth wraidd un o brojectau Prifysgol Bangor sydd wedi cael yr effaith fwyaf ac sydd wedi cyfrannu at wella diogelwch bwyd a bywoliaeth miloedd o gartrefi mewn rhai o wledydd tlotaf y byd.
Fel genetegydd a bridiwr planhigion sydd ag enw rhyngwladol, defnyddiodd Dr Virk dechnegau newydd ac arloesol (bridio planhigion dethol ar gyfer cleientiaid, dethol drwy gymorth marciau a chynhyrchu hadau ar sail cymuned) i wella cnydau grawn yn Ne Asia ac Africa o dan brojectau Adran Datblygu Ryngwladol Llywodraeth y DU (DFID), Sefydliad Rockefeller ac Irish Aid.
Ffermwyr tlawd ymylol sydd yn ffermio priddoedd sydd yn isel o ran eu ffrwythlondeb oedd targed ei waith. Er enghraifft, yn India fe ddatblygodd hanner dwsin o rywogaethau reis, gyda dwy rywogaeth reis Ashoka yn cyrraedd 2.8 miliwn o gartrefi erbyn 2008. Wedi hyn fe gynhyrchwyd a dosbarthwyd miliynau o dunelli o hadau i lawer mwy o deuluoedd.
Ffermwyr yn cymryd hadau reis ucheldir Ashoka 200F ardustiedig yn dilyn sesiwn hyfforddiant yn Paraha Bhavan Canolog yn Bero, RanchiO ganlyniad i鈥檙 rhywogaethau newydd, roedd ffermwyr yn cynaeafu 46% mwy o rawn a oedd o ansawdd uwch. Roedd cynhaeafu cynharach hefyd yn eu darparu gyda mwy o fwyd at y 鈥榯ymor newynog鈥�. Mae鈥檙 ddwy rywogaeth reis ar gyfer yr ucheldir wedi gwella diogelwch bwyd a bywoliaeth ar gyfer miliynau o ffermwyr tlawd. Datblygodd hefyd rywogaethau India corn a ffacbys ar gyfer ffermwyr tlawd yn India.
Yn yr un modd, yn Ethiopia, fe ganfu nifer o rywogaethau o wenith, India corn a teff (grawn lleol) a fyddai鈥檔 addas ar gyfer tyddynwyr tlawd. Mae dau o鈥檌 fathau o wenith sydd wedi eu rhannu yn rhanbarth Tigray wedi dod 芒 budd i gannoedd ar filoedd o ffermwyr, gyda mwy o rawn bwyd yn lliniaru ar dlodi.
Llongyfarchwyd Dr Virk ar ei anrhydedd gan Michael Wilson, cyn-ymgynghorydd DFID a fu鈥檔 rheoli project DFID yn India, a ddywedodd:
鈥淩wy鈥檔 hapus iawn drosoch. Mae hon yn anrhydedd haeddiannol. Duw 芒 诺yr faint o bobl yr ydych wedi eu cynorthwyo i symud allan o dlodi yn yr ardaloedd DFID a thu hwnt.鈥�
Dywedodd yr Athro John Witcombe, sydd wedi cydweithio鈥檔 agos efo Dr Virk dros sawl blwyddyn, fod y newyddion yn:
鈥済ydnabyddiaeth haeddiannol ac yn rhodd Blwyddyn Newydd wych.鈥�
Meddai Morag McDonald, Pennaeth yr Ysgol Gwyddorau Naturiol:
鈥淢ae hyn yn newyddion gwych ac yn haeddiannol dros ben.鈥�
Mae鈥檙 Anrhydedd hefyd yn cydnabod gwaith Dr Virk i greu mwy o leoedd ysgol gynradd a darparu addysg ardderchog sy鈥檔 seiliedig ar werthoedd yn ardal Derby. Mae Ysgol Gynradd Akaal oll-gynhwysol yn cyfuno rhinweddau Sikh 芒 gwerthoedd Prydeinig. Dr Virk yw Cadeirydd sefydlol y Llywodraethwyr ac bu鈥檔 arwain y t卯m a blediodd wrth Adran Addysg y Llywodraeth i adeiladu ysgol newydd yng nghanol ardal dlawd yn Derby.
Gweler hefyd:
Math newydd o reis, Ashoka, yn dod 芒 diogelwch bwyd i filiynau
Gwella bywoliaethau dros 5m o deuluoedd yn India a Nepal
Dyddiad cyhoeddi: 8 Ionawr 2019