�鶹��ý�����

Ychwanegodd prif awdur yr astudiaeth yr Athro Michael Meredith, pennaeth tîm y Cefnforoedd Pegynol yn Arolwg Antarctig Prydain:��

“Pan fydd rhewlifoedd yn ymrannu, mae’r tonnau mewnol hyn yn gwneud i’r môr gymysgu ac mae hyn yn effeithio ar fywyd yn y môr, pa mor gynnes y mae ar wahanol ddyfnderoedd a faint o rew y gall doddi.

“Mae hyn yn bwysig i ni ddeall yn well. Mae cymysgu moroedd yn dylanwadu ar le mae maetholion yn y dŵr ac mae hynny’n bwysig i ecosystemau a bioamrywiaeth. Roeddem yn meddwl ein bod yn gwybod beth oedd yn achosi’r cymysgu hwn – yn yr haf, roeddem yn meddwl mai gwynt a llanw oedd yn bennaf gyfrifol, ond ni wnaethom erioed feddwl y gallai mynydd rhew yn ymrannu achosi tswnami mewnol a fyddai’n cymysgu pethau mor sylweddol.”

Yn wahanol i'r tonnau a achosir gan wynt a llanw, mae tswnamis yn cael eu hachosi gan ddigwyddiadau geoffisegol lle mae dŵr yn symud yn sydyn, er enghraifft gan ddaeargryn neu dirlithriad. Mae tswnamis mewnol wedi cael eu gweld mewn ychydig o leoedd, a achoswyd gan dirlithriadau. Hyd yma, nid oedd neb wedi sylwi eu bod yn digwydd o amgylch Antarctica, drwy'r amser mae’n debyg oherwydd y miloedd o rewlifoedd sy’n ymrannu yno. Mae lleoedd eraill â rhewlifoedd yn debygol o gael eu heffeithio hefyd, gan gynnwys yr Ynys Las a mannau eraill yn yr Arctig.

Mae’r hyn rydym wedi ei arsylwi a’i ddeall ar hap o’r digwyddiad hwn yn bwysig, wrth i rewlifoedd encilio ac ymrannu mwy wrth i gynhesu byd-eang barhau. Mae'n debygol y gallai hyn gynyddu nifer y tswnamis mewnol sy'n cael eu creu a'r cymysgu y maent yn ei achosi.��
��

Nid yw'r broses hon wedi'i chynnwys mewn modelau cyfrifiadurol cyfredol sy'n ein galluogi i ragweld beth allai ddigwydd o amgylch Antarctica. Mae'r darganfyddiad hwn yn newid ein dealltwriaeth o sut mae'r cefnfor o amgylch Antarctica yn cymysgu a bydd yn gwella gwybodaeth am yr hyn y mae'n ei olygu i’r hinsawdd, yr ecosystem a lefel y môr yn codi.��

Meddai Michael Meredith: “Mae ein hamseriad ffodus yn dangos gymaint mwy sydd angen i ni ei ddysgu am yr amgylcheddau anghysbell hyn a sut maent yn bwysig i'n planed.”��

Roedd fordaith ymchwil ar RRS James Clark Ross yn rhan o broject ICEBERGS a chafodd ei ariannu gan Gyngor Ymchwil yr Amgylchedd Naturiol.��

Mae gan Michael P. Meredith, Mark E. Inall, J. Alexander Brearley, Tobias Ehmen, Katy Sheen, David Munday, Alison Cook, Katherine Retallick, Katrien Van Landeghem, Laura Gerrish, Amber Annett, Filipa Carvalho, Rhiannon Jones, Alberto C. Naveira Garabato, Christopher Y. S. Bull, Benjamin J. Wallis, Anna E. Hogg, James Scourse wedi'i gyhoeddi yn y cyfnodolyn Science Advances.