Mae eigionegwyr Prifysgol Bangor yn galw am waith ymchwil newydd i effaith amgylcheddol y tyrfedd a achosir gan lif y llanw heibio i ffermydd gwynt sy鈥檔 arnofio mewn d诺r dwfn.
Mae鈥檙 Deyrnas Unedig ymhlith y gwledydd mwyaf cynhyrchiol lle mae ynni gwynt y m么r yn y cwestiwn, ac mae鈥檙 p诺er a gynhyrchir ar hyn o bryd yn diwallu traean o鈥檙 galw cenedlaethol (~10GW).听
Mae tyrbinau gwynt alltraeth newydd sy'n arnofio ym moroedd dwfn y silff yn elfen bwysig iawn o鈥檙 daith tuag at gyflawni SeroNet y Deyrnas Unedig. Mae gan y dechnoleg dan sylw dargedau twf estynedig - y targed presennol yw i gynhyrchu 50GW erbyn 2030 sy鈥檔 gynnydd o 67% ar y targed a osodwyd gwta 12 mis yn 么l.听
Ond ac 20,000 o dyrbinau gwynt ychwanegol ar fin cael eu hadeiladu, rhaid sicrhau ein bod yn gwbl ymwybodol o'r effeithiau cadarnhaol a negyddol ar yr amgylchedd o'u cwmpas.
Saif y rhan fwyaf o ffermydd gwynt y byd yn gyfleus ddigon yn y dyfroedd bas oddi ar y glannau. Fodd bynnag, mae safleoedd alltraeth newydd ar ddyfnder o dros 50 metr yn wahanol iawn i'r safleoedd bas ger y glannau a ddefnyddid hyd yma.听
听
Fel yr eglura Dr Ben Lincoln o Brifysgol Bangor,
鈥淢ae moroedd y silff yn gwbl gymysg yn ystod y gaeaf, ond ym misoedd yr haf mae鈥檙 mannau dyfnach yn haenu, a haen gynnes yr arwyneb yn gorchuddio鈥檙 d诺r oerach oddi tano. Mae hynny鈥檔 sbarduno twf y ffytoplancton ac mi allwn weld hynny o鈥檙 gofod. Mae'n sylfaen i鈥檙 gadwyn fwyd forol, sy鈥檔 cynnal pysgod, adar m么r a morfilod. 听 Ym misoedd yr haf ar 么l twf y gwanwyn, cynhelir twf y ffytoplancton gan y maetholion a gaiff eu codi o鈥檙 m么r oddi tanynt gan dyrfedd sy'n gysylltiedig 芒'r gwynt a'r llanw. Mae鈥檙 tyrfedd hwnnw hefyd yn cymysgu ocsigen i lawr hyd y d诺r dwfn, lle mae ei angen at brosesau biolegol allweddol eraill.鈥
Mae angen ymchwil newydd i ddeall sut y gallai lleoli gwahanol fathau o dyrbinau gwynt effeithio ar wely鈥檙 m么r, yn ogystal 芒鈥檙 dyfroedd, a phopeth sydd ynddynt.
鈥淏u鈥檙 asesiadau amgylcheddol ar foroedd bas y silff yn canolbwyntio ar y creaduriaid a鈥檙 planhigion sy'n defnyddio neu'n byw o fewn yr ardaloedd yr effeithir arnynt. Y gwahaniaeth gyda鈥檙 moroedd dyfnach yw鈥檙 effaith bosib ar weithrediad sylfaenol y moroedd eu hunain,鈥 eglura Dr Lincoln.
鈥淢ae鈥檙 cymysgu tyrfeddol yn pennu amseriad a chyfradd y cyflenwad bwyd y mae ecosystemau morol a rhywogaethau allweddol yn dibynnu arno. Bydd y llif heibio i ffermydd gwynt y d诺r dwfn yn cyflwyno tyrfedd 'anthropogenig' o waith dyn, ac yn cynyddu鈥檙 cymysgu. Gallai鈥檙 newid sylfaenol hwnnw arwain at effeithiau rhanbarthol sylweddol, ac mae鈥檔 rhaid eu hasesu. Fodd bynnag, nid yw'r effeithiau o reidrwydd yn negyddol, ac mae potensial i wella cynhyrchiant a gwrthbwyso鈥檙 haenu cynyddol a ddaw gyda鈥檙 newid yn yr hinsawdd.
鈥淵n sicr mae twf ynni adnewyddadwy鈥檔 hanfodol i gyflawni鈥檙 ymrwymiadau Sero Net byd-eang erbyn 2050.
Fodd bynnag, mae angen dealltwriaeth ddyfnach ar frys o鈥檙 ddeinameg sydd ynghlwm wrth osod ffermydd gwynt ar y m么r, boed yn uned sengl neu luosog, a sut y bydd hynny鈥檔 effeithio ar weithrediad ecosystemau鈥檙 silff. Bydd y ddealltwriaeth honno鈥檔 helpu arwain cynlluniau ffermydd gwynt newydd i sicrhau y c芒nt effaith gadarnhaol ar yr ecosystem鈥.
听
Mae'r erthygl hon yn seiliedig ar bapur ymchwil听a gyhoeddwyd yn Frontiers.