Dros yr haf daeth penllanw pum mlynedd o waith datblygu ar y cyd rhwng Canolfan Biogyfansoddion Prifysgol Bangor a鈥檙 cwmni technoleg werdd lleol, Pennotec (Pennog Ltd), i ddefnyddio afalau yn lle cynhwysion afiach megis brasterau dirlawn a siwgrau gwrthdro毛dig yn y bwydydd yr ydym oll yn eu mwynhau.
Mae Bangor a Pennotec yn cydweithio 芒鈥檙 cwmni The Pudding Compartment o Sir y Fflint, sef y cwmni cyntaf yn y Deyrnas Unedig i gynhyrchu fersiwn iachach o'r fflapjac yn defnyddio cynhwysion sydd wedi'u gwneud o afalau. Mae'r 鈥All-Natural Apple Flapjack', sef un o'r cynhyrchion cyntaf i鈥檞 ddatblygu fel rhan o'r cydweithio hwn rhwng Prifysgol Bangor a phartneriaid mewn diwydiant, wedi achosi cryn gynnwrf yn y Sioe Frenhinol, Eisteddfod yr Urdd a'r Eisteddfod Genedlaethol eleni.
鈥淢ae鈥檙 cynhwysion newydd yma sydd wedi cael eu gwneud allan o afalau fel rhan o'r project ymchwil a datblygu efo Prifysgol Bangor a Pennotec wedi bod yn agoriad llygad!' meddai perchennog a Rheolwr Gyfarwyddwr The Pudding Compartment, Steve West. 鈥淎m y tro cyntaf erioed dan ni wedi gallu defnyddio dewisiadau iachach o lawer yn ein ryseitiau yn lle olew palmwydd a surop siwgr gwrthdro毛dig. A'r bonws ydy bod blas hyfryd afalau ar ein cynnyrch bellach ac mae'n ymddangos bod defnyddwyr yn mwynhau.鈥
Dros yr haf, yn y Sioe Frenhinol, Eisteddfod yr Urdd a鈥檙 Eisteddfod Genedlaethol, cymerodd 2,400 o ymwelwyr, gan gynnwys y seren opera Bryn Terfel, ran mewn sesiynau blasu dall a drefnwyd gan Brifysgol Bangor, a鈥檙 All-Natural Apple Flapjack ddaeth i'r brig!
鈥淵n gynharach eleni roeddem wedi cynnal treialon blasu gyda fersiynau calori isel o'n fflapjacs, brownis siocled, cacennau cri a bisgedi ac roeddem wedi synnu ac yn falch iawn o ddarganfod nid yn unig bod yn well gan ddefnyddwyr y fersiynau iachach wedi eu gwneud yn defnyddio cynhwysion afal, roeddent hefyd wrth eu bodd 芒'r blas afal siarp a melys.鈥 meddai Steve. 鈥淔elly ar gyfer gwyliau mawr yr haf, roedden ni eisiau cynnal treial gwirioneddol ddall, felly fe wnaethon ni ychwanegu blas afal at ein rys谩it fflapjacs arferol. A wyddoch chi beth? Daeth y fersiynau calori isel i鈥檙 brig eto 鈥 roedd yn well gan bron i 1,300 o bobl yr All-Natural Apple Flapjack鈥.
听
Felly beth yw'r gyfrinach?
Yr arweinydd ar ran Prifysgol Bangor yw Dr Adam Charlton ac meddai ef, 鈥淭rwy dorri鈥檙 ffibr dietegol iach mewn soeg afalau, sef y deunydd solid sy'n weddill ar 么l tynnu'r sudd, a gwneud hynny mewn modd mecanyddol, gallwn gynhyrchu cynhwysyn sy'n rhwymo hyd at 20 gwaith ei bwysau ei hun o dd诺r. Nid oes blas i鈥檙 ffibr dietegol sbwngaidd hwn yr ydym wedi'i greu ond mae ganddo'r un teimlad yn y geg 芒 braster ac mae鈥檙 un trwch 芒 startsh felly gellir ei ddefnyddio i ddisodli'r mathau hyn o gynhwysion mewn llawer iawn o fwydydd, gyda bron ddim calor茂au.鈥
Ond beth am y blas afal?
Eglura Dr Jonathan Hughes o Pennotec, 鈥淕yda chymorth rhaglen 'Datgarboneiddio ac Adferiad Covid-19' Llywodraeth Cymru, fe wnaethom ddechrau edrych ar leihau 么l-troed carbon ein prosesau gweithgynhyrchu. Fe sylweddolon ni, er mwyn cynhyrchu ffibr i ddisodli braster yn defnyddio soeg afalau - sef gwasgiadau鈥檔 cynnwys mwydion a chroen afalau - roedd yn rhaid i ni olchi ymaith lawer o siwgrau a blasau ffrwythol iach iawn. Fe dreulion ni flwyddyn yn ymchwilio i ffyrdd o adfer a throsi siwgrau, carbohydradau cymhleth, fitaminau a gwrthocsidyddion o鈥檙 soeg afalau yn 'surop ffrwythau' newydd yn lle suropau gwrthdro毛dig a ddefnyddir gan bawb yn y diwydiant bwyd. Nid yn unig rydym yn arbed arian drwy leihau gwastraff, rydym hefyd wedi creu surop ffrwythau newydd, blasus ac iach!'
Mae ailfformiwleiddio ryseitiau i ddisodli cynhwysion 'sych', margar卯n, olewau llysiau, siwgr m芒n a surop melyn gyda chynhwysion afal sy鈥檔 seiliedig ar dd诺r wedi bod yn hynod heriol. Fodd bynnag, gweithiodd The Pudding Compartment yn ddiflino, gan brofi ryseitiau a chydbwyso'r cynnwys braster, siwgr, halen a ffibr i gyrraedd y proffil maethol gorau posibl a'r blas a'r ansawdd gorau posibl. Ac mae'r 鈥榩rawf yn y pwdin鈥 fel y mae bron i 1,500 o ddefnyddwyr hapus wedi tystio.
'Dros yr haf rydym wedi profi bod galw gwirioneddol gan ddefnyddwyr am gacennau iachach ac mae defnyddwyr wir wrth eu boddau 芒鈥檙 blas afal.' meddai Steve.
'Mae ein surop afal iach ar hyn o bryd yn ddrytach na surop melyn ac rydym yn ymchwilio sut i'w wneud yn rhatach wrth i ni chwilio am fuddsoddiad i fedru cynhyrchu mwy' meddai Dr Hughes. Ond wrth brofi'r farchnad, mynegodd defnyddwyr barodrwydd i dalu hyd at 40% yn fwy am fersiynau iachach o gacennau y mae cwmn茂au fel The Pudding Compartment yn eu cynhyrchu. Yn enwedig ar 么l iddynt gael gwybod pa mor iach oedd y cynhwysion afal a pha mor gyfeillgar i'r amgylchedd oedd ein dulliau cyrchu a chynhyrchu.'听听
听
Rydym wedi gweithio fel t卯m, ledled Gogledd Cymru, gan weithio gyda phartneriaid masnachol yn y maes technoleg a chynhyrchiant bwyd ac ymchwilwyr eraill o Brifysgol Bangor ym maes Seicoleg a Daearyddiaeth, i ddatblygu treialon blasu a deall sut y gallai rhinweddau 'gwyrdd' cynhwysion afal ddylanwadu ar ddefnyddwyr ac allfeydd bwyd i brynu'r cynnyrch.
Rydyn ni鈥檔 ceisio helpu gyda heriau cymdeithasol pwysig, gan gynnwys y lefelau uchel o ordewdra yng Nghymru a鈥檙 angen i wella iechyd a lles cenedlaethau鈥檙 presennol a鈥檙 dyfodol, fel y nodwyd gan Lywodraeth Cymru. Rydym hefyd wedi datblygu dull arloesol o weithgynhyrchu cynaliadwy drwy ychwanegu gwerth economaidd at soeg afalau.
Mae鈥檔 bwysig bod arloesi o鈥檙 fath yn y maes iechyd, a all helpu Cymru a鈥檙 Deyrnas Unedig i oresgyn yr argyfwng gordewdra ac adfer ar 么l Covid, yn mynd y tu hwnt i鈥檙 labordy. Dyna pam mae gweithio gydag arloeswyr bwyd o Gymru fel The Pudding Compartment wedi bod mor bwysig."
Mae'r tri sefydliad bellach wedi ymrwymo i barhau i gydweithio i ehangu gweithgynhyrchu a dod 芒'r cynnyrch arloesol, anhygoel hwn i'r farchnad o fewn y ddwy flynedd nesaf. Mi fydd angen llawer o afalau arnyn nhw!
Os hoffech wybod mwy am y prosiect,