Mae鈥檙 astudiaeth gyntaf o'i math, gan Brifysgol Bangor gyda sefydliadau ymchwil eraill, a gyhoeddwyd yr wythnos hon yn Proceedings of the, yn adeiladu ar gydweithrediad rhyngwladol diweddar. Mae'n dwyn ynghyd ddata o 24 rhanbarth morol mawr ledled y byd i sefydlu perthynas rhwng dosbarthiad a dwyster gweithgareddau treillio ac iechyd cymunedau ar waelod y m么r.
Asesodd ymchwilwyr fywyd ar wely'r m么r gan briodoli sg么r statws rhwng 0-1, lle mae 0 wedi ei effeithio ac 1 heb ei effeithio. Roedd 15 rhanbarth a astudiwyd mewn cyflwr da gyda statws uwch na 0.9, roedd gan dri statws diraddiedig o lai na 0.7. Ym mhob rhanbarth gyda'i gilydd, roedd 1.5% o'r holl ran o wely'r m么r a astudiwyd mewn cyflwr gwael iawn gyda statws o 0.
Dywedodd y gwyddonydd morol Dr Roland Pitcher o CSIRO Oceans and Atmosphere, Brisbane, Awstralia, fod yr astudiaeth yn dangos bod rheoli pysgodfeydd yn dda yn cyfrannu at ganlyniadau gwell i'r ecosystem ehangach.听
Gan gyfeirio at y sgorau a briodolwyd yn yr astudiaeth dywedodd:
鈥淢ae'r canlyniadau'n dangos bod pysgodfeydd treillio a reolir yn effeithiol ac yn gynaliadwy yn gysylltiedig 芒 rhanbarthau sydd 芒 statws gwely'r m么r uchel o 0.95 neu fwy,鈥澨
鈥淩oedd y rhanbarthau a oedd 芒 sgoriau statws gwely'r m么r isel mewn mannau lle mae stociau pysgod fel arfer yn cael eu hecsbloetio鈥檔 ormodol ac sydd 芒 systemau rheoli aneffeithiol."
鈥淣id oedd data manwl ar gael ar gyfer pob awdurdodaeth lle mae treillio ar waelod y m么r yn digwydd, ond mae'r astudiaeth hon yn darparu鈥檙 ystadegau cyntaf yn y byd i amcangyfrif effaith treillio byd-eang ac yn darparu sylfaen dystiolaeth i gyfrannu at welliannau effeithiol i arferion treillio ledled y byd.听
听
Meddai鈥檙 gwyddonydd pysgodfeydd yr Athro Ray Hilborn o鈥檙 University of Washington, Seattle, fod yr ymchwil yn dangos p诺er cydweithredu byd-eang ar ymchwil pysgodfeydd:
鈥淭rwy ddod 芒鈥檙 data hyn at ei gilydd o bob rhan o 24 rhanbarth morol mawr y byd rydym yn gallu sefydlu cysylltiadau ystadegol sylfaenol rhwng gweithgareddau treillio, eu heffeithiau a statws yr ecosystem, gan gynnwys goblygiadau dewisiadau g锚r treillio a dosbarthiadau gofodol dwyster treillio.鈥 听
鈥淢ae'r ymchwil hwn yn gam hanfodol wrth symud tuag at amcangyfrif effaith 听byd-eang treillio, a deall y camau sy'n ofynnol i wella rheolaeth pysgodfeydd, lleihau ecsbloetio, gwella cynaliadwyedd stoc a statws amgylchedd gwely'r m么r.鈥
鈥淒angosodd yr astudiaeth hefyd y gellir rhagweld statws gwely'r m么r rhanbarthol o fetrigau syml o gyfanswm y treillio mewn rhanbarth, gan alluogi asesiadau rhagarweiniol sydd eu hangen i wella rheolaeth treillio mewn gwledydd sy'n datblygu lle mae鈥檙 data'n gyfyngedig."
Meddai鈥檙 Athro Hiddink, o Ysgol Gwyddorau鈥檙 Eigion ym Mhrifysgol Bangor:
鈥淲rth gymharu cynhyrchu bwyd m么r yn erbyn effeithiau treillio gwaelod y m么r mewn perthynas ag olion traed defnydd tir dynol eraill yn y Deyrnas Unedig, fel amaethyddiaeth, mae'n amlwg bod 么l troed treillio gwaelod y m么r o amgylch y Deyrnas Unedig yn fawr, ond bod cyfraniad treillio at lawer o鈥檙 么l troed yn gyfyngedig.鈥
鈥淪erch hynny, mae llawer o ardaloedd wedi eu treillio'n ddwys ac mae ganddynt statws gwely'r m么r isel, er enghraifft mewn ardaloedd mwdlyd lle mae cimwch Norwy yn cael eu pysgota ym M么r Iwerddon gan ddefnyddio treilliau rhwyd - mae'r ardaloedd hyn yn flaenoriaeth i ymchwil newydd i fapio cynefinoedd gwely'r m么r sensitif ac asesu faint o dreillio sy鈥檔 digwydd yno a鈥檙 risgiau o dreillio. Mae'r gwaith yn darparu ffynhonnell ddata a chanllawiau defnyddiol i lunwyr polisi a rheolwyr sy'n ceisio rheoli pysgodfeydd treillio masnachol mewn modd cynaliadwy."
听
