Gwyddoniaeth Cymru yn arwain y byd wrth fynd i'r afael 芒'r heriau mwyaf sy'n wynebu'r blaned
Efallai bod Cymru鈥檔 wlad fach, ond rydym yn o ran ansawdd a swm yr ymchwil a wnawn yma. Mae adroddiad newydd a gyhoeddwyd heddiw (dydd Iau, 30 Medi, 2021), yn tynnu sylw at gryfder penodol gwyddoniaeth yng Nghymru wrth gyfrannu at ymdrechion i gwrdd 芒 .听
Mae'r adroddiad, a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru, yn dangos bod cyfran uchel ar y naw o ymchwil Cymru yn cyfrannu at fynd i'r afael 芒'r materion byd-eang sydd wedi eu cynnwys yn y Nodau Datblygu Cynaliadwy, a bod yr ymchwil hon o ansawdd anarferol o uchel. Mae ymchwil Cymru tuag at y Nodau Datblygu Cynaliadwy yn cael ei dyfynnu a'i defnyddio gan eraill yn amlach nag ymchwil cenhedloedd eraill y Deyrnas Unedig, yr Unol Daleithiau a gwledydd Ewrop.
Cafodd yr adroddiad 鈥溾 ei lansio mewn digwyddiad a gynhaliwyd gan y Prif Weinidog, Mark Drakeford, a'r Prif Ymgynghorydd Gwyddonol, Peter Halligan.听
Mae'r adroddiad hwn yn hynod gadarnhaol. Mae ymchwil o ansawdd uchel yn hanfodol er mwyn dod o hyd i atebion i broblemau anodd, ac mae mor galonogol darllen bod cymaint o ymdrechion ymchwil Cymru yn targedu鈥檙 heriau pwysicaf sy'n ein hwynebu, a bod hyn yn arwain y byd o ran ansawdd.听
鈥淯n enghraifft hyfryd yw sut mae Prifysgol Bangor yn gweithio gyda Phrifysgol Caerdydd i fonitro lefelau COVID-19 mewn d诺r gwastraff. Maent yn rhannu'r arbenigedd hwn gyda phartneriaid lleol a phartneriaid rhyngwladol ledled y byd, fel y gall y wyddoniaeth newydd hon helpu i fynd i'r afael 芒'r pandemig mewn gwahanol gyd-destunau.
Cytunwyd ar y Nodau Datblygu Cynaliadwy gan holl aelod-wladwriaethau'r Cenhedloedd Unedig yn 2015 fel galwad frys am weithredu gan bob gwlad. Maent yn cydnabod bod rhoi terfyn ar dlodi yn gorfod digwydd law yn llaw 芒 strategaethau sy'n gwella iechyd ac addysg, yn lleihau anghydraddoldeb, ac yn sbarduno twf economaidd - hyn oll tra鈥檔 mynd i'r afael hefyd 芒 newid yn yr hinsawdd a gweithio i warchod ein cefnforoedd a'n coedwigoedd.
Dywedodd Dr Rattan Yadav o Brifysgol Aberystwyth:
鈥淵n IBERS gwneir amrywiaeth fawr o brojectau, ac un ohonynt yw gweithio gyda phartneriaid yn India ac yn Affrica i ddatblygu mathau newydd o filed perlog, sydd yn brif fwyd, a all helpu i leihau鈥檙 risg o ddiabetes - mae hyn yn cyfrannu tuag at Nod Datblygu Cynaliadwy 2 - Dim Newyn a Nod Datblygu Cynaliadwy 3 - Lles ac Iechyd Da. 鈥
Meddai鈥檙 Athro Carole Llewellyn, o Brifysgol Abertawe:
鈥淢ae Prifysgol Abertawe yn tyfu microalg芒u gan ddefnyddio maetholion gwastraff o ddiwydiannau ffermio a bwyd a ddefnyddir wedyn i gynhyrchu cynhyrchion newydd megis bwyd anifeiliaid. Felly wrth weithio gyda ffermwyr, diwydiant a llunwyr polisi rydym yn lleihau gwastraff ac yn disodli cynhyrchion anghynaliadwy gyda chynhyrchion mwy cynaliadwy. Mae hyn yn cyfrannu at nifer o'r Nodau Datblygu Cynaliadwy gan gynnwys treuliant cyfrifol a gweithredu er mwyn yr hinsawdd."
Ymhlith y Nodau Datblygu Cynaliadwy, mae ymchwil Cymru yn gwneud cyfraniad arbennig o gryf i'r nodau sy'n ymwneud 芒'r blaned megis Nodau Datblygu Cynaliadwy 13, Gweithredu er mwyn yr Hinsawdd, 14, Bywyd Tanddwr, a 15, Bywyd ar y Tir.
Dywedodd yr Athro Mike Bruford o Brifysgol Caerdydd:听
鈥淢ae'r adroddiad hwn yn gadarnhaol iawn gan ei fod yn pwysleisio bod ymchwil sy鈥檔 cael effaith, ym meysydd gwyddorau鈥檙 amgylchedd a gwyddorau cynaliadwyedd, hefyd yn llwyddo yn fyd-eang ac yn cynyddu amlygrwydd ymchwil Cymru. Yng Nghaerdydd rydym wedi ceisio canolbwyntio ar ymchwil amlddisgyblaethol i wyddorau鈥檙 amgylchedd, yng Nghymru ac mewn rhanbarthau allweddol ledled y byd, ac mae'n dda gweld bod y gymuned ymchwil fyd-eang yn cydnabod hyn.鈥
Ffactor hanfodol yn llwyddiant Cymru yw cymaint y mae ymchwilwyr yn cydweithredu ar draws ffiniau a sectorau. Mae ymchwil o Gymru yn fwyaf effeithiol pan fo ymchwilwyr o Gymru鈥檔 gweithio ar y cyd ag eraill, ni waeth ym mhle nac o ba sector, gan ddangos mor gynhyrchiol fu blynyddoedd o rwydweithio鈥檔 rhyngwladol.
Gyda COP26 ychydig dros fis i ffwrdd, mae鈥檙 adroddiad hwn yn ddiddorol iawn ac roeddwn mor falch o weld y cyfraniad y mae ein gwyddonwyr yn parhau i鈥檞 wneud i ddatrys problemau byd-eang.
听
鈥淏oed hynny yn helpu i fynd i'r afael 芒 phandemig Covid neu fynd i'r afael 芒 heriau newid yn yr hinsawdd, mae'r adroddiad yn ei gwneud hi'n glir bod Cymru yn chwarae rhan anghymesur o gryf mewn ymchwil sy'n gysylltiedig 芒鈥檙 Nodau Datblygu Cynaliadwy.
听
鈥淢ae Cymru鈥檔 gydradd gyntaf o ran effaith ei hymchwil, 130% yn uwch na chyfartaledd y byd o ystyried yr holl gymaryddion a ddefnyddiwyd yn yr adroddiad, gan ein gwneud yn arweinydd byd-eang mewn ymchwil sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檙 Nodau Datblygu Cynaliadwy.
听
鈥淢ae鈥檙 adroddiad yn tynnu sylw at ddyfnder ac ehangder yr ymchwil a鈥檙 dalent sydd gennym yma yng Nghymru a鈥檔 cryfderau ym meysydd pobl, y blaned a ffyniant.
Mae wedi dod 芒 achos ynghyd i ddangos dyfnder ac ehangder yr ymchwil ragorol sy'n digwydd yng Nghymru sy'n cyfrannu at yr heriau byd-eang pennaf y mae cymdeithas yn eu hwynebu.
Menter ymchwil Cymru gyfan yw sy鈥檔 cael ei chynnal gan Brifysgol Bangor er mwyn cefnogi鈥檙 ymchwil flaenllaw a wneir yng Nghymru ym maes ynni carbon isel, atebion ar sail natur i heriau amgylcheddol, bioeconomi, a chynhyrchu bwyd yn gynaliadwy. Ei nod yw datblygu ymhellach yr ymchwil ragorol a wneir yng Nghymru a鈥檌 gyfoethogi, a chynyddu鈥檙 cyllid cystadleuol a ddaw i Gymru. 听
听
