Alex Ioannou, Newid/Changing Eryri, Awst 18fed, 2024
Daeth arddangosfa Newid/Changing Eryri Alex Ioannou i ben gyda phrynhawn ysblennydd ar y 18fed o Awst yn Pontio, Bangor.听Mae'r ymgysylltu rhwng y cyhoedd 芒'r arddangosfa wedi bod yn wych ac nid oedd ei diweddglo mawreddog yn wahanol, heb sedd sb芒r yn y t欧!听Cafodd y rhai a fynychodd raglen o siaradwyr gwadd a pherfformwyr a oedd yn rhoi cyflwyniadau ysgogol ar ganfyddiad tirwedd Eryri, ac ar y cysyniad hynod oddrychol o 'newid'. Mewn byd lle mae gweithredu hinsawdd yn hanfodol, tra bod yr angen i warchod a gwella lles cymunedau Eryri yr un mor bwysig, amlygodd cyflwyniad Alex fod yn rhaid edrych nid yn unig at y dyfodol, ond hefyd yn cwestiynu ei orffennol cythryblus.听
听
听
Siaradodd Dr Shaun Evans, cyfarwyddwr ISWE 芒'r them芒u cylchol a archwiliwyd yn ymchwil Alex a'u pwysigrwydd hanfodol i astudio Ystadau Cymru, yn enwedig wrth ail-drafod colli ffocws ar y r么l a chwaraewyd gan ystadau tir wrth lunio ein tirweddau diwydiannol yng Nghymru, boed yn chwareli llechi Eryri neu'r pyllau glo helaeth yn y de. Tuedd gyffredin yw diffyg llais trigolion y tirweddau hynny yn y drafodaeth sy'n eu siapio. Dilynodd Elen Simpson o Archifau Bangor y pwynt hwn drwy bwysleisio pwysigrwydd cymuned hanesyddol wybodus, mae trigolion sy'n adnabod ac yn deall eu tirweddau mewn gwell sefyllfa i drafod ei dyfodol. Mae'r archifau yn ganolbwynt yr ymdrech hon.
Cyflwynodd Dr Dafydd Gwyn hanes o fuddsoddiadau'r Arglwydd Pennant ac ystad y Penrhyn wrth drawsnewid tirwedd Dyffryn Ogwen, astudiaeth achos doethuriaeth Alex, yn ystod y ddeunawfed a'r bedwaredd ganrif ar bymtheg. Aeth harneisio enfawr adnoddau naturiol Cymru y tu hwnt i gysgod mawreddog chwareli llechi Ogwen, gan fynd i greu porthladdoedd m么r, adeiladu rheilffyrdd a ffyrdd helaeth, a genedigaeth pentrefi a chymunedau sy'n dal i fod yn gartref i lawer hyd heddiw. Pwysleisiodd Dr Gwyn bwysigrwydd yr ystadau tiriog fel sbardun yn y chwyldro diwydiannol, ac yn ddi-os mae creithiau diwydiannol gorffennol a phresennol Eryri yn un o ffactorau diffiniol y dirwedd.
Ar 么l y sgyrsiau academaidd ac archwilio hanes Dyffryn Ogwen cafodd mynychwyr berfformiad gan Meleri Davies, prif weithredwr Partineriaeth Ogwen a bardd Cymraeg. Atseiniodd ei geiriau gyda llawer o'r them芒u a archwiliwyd trwy gydol y daith, o effaith dros dro dyn ar y dirwedd, gan lunio ei rhyfeddodau i'r genhedlaeth eu dilyn.
鈥淢ae hanes i鈥檙 dwr fan hyn,
yn symud mynyddoedd a cherfio dyffrynnoedd
ble bu rhewlifoedd a chwarelwyr yn crafu eu henwau i鈥檙 graig
eu oliion yn aros, er I鈥檙 dwr fynd dan y bont鈥
Meleri Davies 鈥榊nni Ogwen鈥
Yn dilyn datganiadau barddonol a thelynegol Meleri, bu'r canwr gwerin o Gymru, Gwilym Bowen Rhys, yn archwilio them芒u cylchol diwylliant, diwydiant, tirwedd a 'hiraeth' yn ei ganeuon. Rhoddodd ymlynwyr cerddorol gyfle i Gwilym rannu ei wybodaeth ddiwylliannol, gan adrodd llawer o fythau a chwedlau Ogwen, hanesion personol craff a dehongliadau diddorol o'r dirwedd, mewn perfformiad gwirioneddol ysbrydoledig.
Ar y cyfan, mae Newid/Changing Eryri wedi profi i fod yn llwyddiant gwych, yn arddangosfa ryngweithiol a diddorol sydd wedi sbarduno trafodaethau y tu allan i'r maes academaidd ar ganfyddiad, dehongliad a gweledigaeth y gymuned ar gyfer tirwedd Eyri. Roedd y sgyrsiau a'r perfformiadau ar y diwrnod cau yn cataleiddio trafodaethau pellach gyda chymunedau Eryri ar eu gweledigaeth ar gyfer tirwedd sy'n ymateb i'r hinsawdd sy'n gwasanaethu nid yn unig ei ryfeddodau corfforol ond y bobl fendigedig sy'n byw ynddi.
听
听