Yn 2021-22, roeddem yn falch iawn o bartneru 芒鈥檙 (CSHIHE) ym Mhrifysgol Maynooth ar fenter i ymchwilio'r cysylltiadau hanesyddol rhwng ystadau Gwyddelig a Chymru.
Mae'r ddwy ganolfan yn rhannu'r nod o hybu ymchwil i ddylanwadau hanesyddol a rolau cyfoes ystadau a phlastai yn eu gwledydd perthnasol.聽
Fodd bynnag, nid yw ymchwil gydgysylltiedig ar y cysylltiadau hanesyddol rhwng Iwerddon a Chymru a'u deuluoedd tirfeddiannol ac ystadau wedi'i ddatblygu'n ddigonol. Sefydlwyd yr astudiaeth hon gyda'r nod o ddod o hyd i bynciau, cwestiynau a chasgliadau Gwyddelig-Cymreig a allai cynnig sylfaen ar gyfer ymchwil cydweithredol yn y dyfodol.
Apwyntiwyd Adam N. Coward, sy'n arbenigo ar hanes cymdeithasol a diwylliannol Cymru'r ddeunawfed a'r bedwaredd ganrif ar bymtheg, yn ymchwilydd ar y prosiect, a gweithiodd yn agos gyda Dr. Shaun Evans o Sefydliad Ymchwil Ystadau Cymru a'r Athro Terence Dooley o CSHIHE.
Nododd adroddiad prosiect Dr. Coward lu o gysylltiadau yn deillio o berchnogaeth ddeuol ar ystadau yng Nghymru ac Iwerddon, gan gwmpasu nid yn unig perchnogaeth tir ond hefyd cysylltiadau cymdeithasol a theuluol, sefydlu rhwydweithiau seilwaith a thrafnidiaeth, gwasanaeth milwrol a chynnal swyddi lleol a chenedlaethol, cysylltiadau ag ymerodraeth, a chysylltiadau sy'n seiliedig ar weithrediaeth wleidyddol, addysg a diddordebau hynafiaethol.
Cyhoeddwyd trosolwg rhagarweiniol o ganfyddiadau Dr. Coward yn聽Welsh History Review聽31, 4 (December 2023), 549-79.聽
Mae鈥檙 astudiaeth hon wedi creu fframwaith amhrisiadwy ar gyfer sgyrsiau ar gydweithio hirdymor rhwng prifysgolion Bangor a Maynooth, a phrosiect dilynol cydweithredol sy鈥檔 canolbwyntio ar archifau gwasgaredig Londonderry.