Mae Prifysgol Bangor yn cydweithio ar brosiect sydd yn cael ei arwain gan gan gynhyrchydd cloroffyl mwyaf Gorllewin Ewrop, Blankney Estates Ltd, i weld a allai鈥檙 swm mawr o gwyr glaswellt y mae鈥檔 ei gynhyrchu fel rhan o鈥檙 broses cynhyrchu cloroffyl gael ei ddefnyddio fel dewis mwy cynaliadwy i reolaethau ffwngladdiaid presennol ar gyfer malltod tatws hwyr.
Ariennir y prosiect 12 mis gan Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig (DEFRA) drwy鈥檙 Rhaglen Arloesi Ffermio, a ddarperir mewn partneriaeth ag Innovate UK.
Mae malltod tatws hwyr yn arwain at golledion blynyddol o hyd at 拢50miliwn i ffermwyr y DU ac fe鈥檌 hachosir gan organeb tebyg i ffwng (Phytophthora infestans) sy鈥檔 achosi difrod i鈥檙 dail, gyda鈥檙 coesyn a鈥檙 tatws yn pydru yn y pen draw.
Mae Arweinydd y Prosiect Blankney Estates, sydd wedi鈥檌 leoli yn Swydd Lincoln yng Ngogledd Lloegr, yn ffermio 14,000 erw o dir, ac yn tyfu ystod eang o gnydau 芒r i鈥檞 bwyta gan bobl, porthiant anifeiliaid a chynhyrchu ynni. Mae 1,500 erw o'r tir yma鈥檔 tyfu math o laswellt o'r enw peiswellt uchel ar gyfer echdynnu cloroffyl, a ddefnyddir mewn ystod o gymwysiadau bwyd, fferyllol a chosmetig, yn bennaf fel lliw gwyrdd naturiol. Yn ystod y broses o echdynnu pigment cloroffyl, cynhyrchir llawer o gwyr glaswellt naturiol sydd wedi yn cael ei daflu.
Fel arbenigwyr mewn ymchwil ac arloesi ym maes technolegau bio-seiliedig, dyma lle camodd Canolfan Biogyfansoddion Prifysgol Bangor i鈥檙 adwy:
鈥淩ydym wedi gweithio gyda鈥檙 Blankney Estates ers 2007 ar brosiectau amrywiol yn ymwneud 芒 sut y gallwn ychwanegu gwerth at y glaswellt y maent yn ei dyfu. Rydym bellach yn falch iawn o ymestyn y berthynas hon diolch i gyllid gan DEFRA trwy Raglen Arloesi Ffermio Innovate UK, i asesu ymarferoldeb y cwyr glaswellt fel system bioreoli newydd gan ddefnyddio cyfuniad o dreialon mewn tai gwydr ac ar y safle.鈥
esboniai Dr Adam Charlton o鈥檙 Ganolfan Biogyfansoddion, Prifysgol Bangor.
Mae'r prif opsiwn trin a rheoli ar gyfer malltod tatws hwyr yn cynnwys defnyddio cemegau gwrthffyngaidd yn rheolaidd, ond mae'r organeb Phytophthora infestans bellach yn gallu gwrthsefyll y rhan fwyaf o ffwngladdiadau synthetig, ac ar hyn o bryd ychydig iawn o opsiynau sydd ar gael i ddisodli'r rhain, 芒 llawer ohonynt yn cael eu diddymu'n raddol o ganlyniad i ystyriaethau amgylcheddol.
Yr her arall yw pan g芒nt eu defnyddio gormod, mae ffwngladdiadau synthetig yn berygl i iechyd planhigion, anifeiliaid a phobl, a gallant gael effaith negyddol ar ecosystemau trwy gronni mewn priddoedd a chyrsiau d诺r.
Dywedwyd bod hyd at 20% o allyriadau nwyon t欧 gwydr sy'n gysylltiedig 芒 chynhyrchu tatws yn deillio o allbynnau ynni sy'n gysylltiedig 芒 chynhyrchu a defnyddio gwrtaith a ffwngladdiadau synthetig.
Ychwanegodd Dr Charlton, 鈥淢ae asiantau bioreolaeth yn ddewis amgen ac o bosibl, yn ddewis mwy cynaliadwy i'r ffwngladdiadau synthetig a ddefnyddir i frwydro yn erbyn pathogenau planhigion. Gallai鈥檙 prosiect hwn hefyd gyfrannu at yr ymrwymiad i gyrraedd allyriadau sero net erbyn 2050 drwy leihau costau mewnbwn ar gyfer triniaethau bio-seiliedig ar gyfer malltod tatws gan ddefnyddio鈥檙 鈥榙ull economi gylchol鈥 drwy defnyddio鈥檙 cynnyrch hwn sydd fel arall wedi鈥檌 wastraffu.鈥
听
Rydym wrth ein boddau'n partneru gyda Chanolfan Biogyfansoddion Prifysgol Bangor ar brosiect cyffrous sy鈥檔 archwilio cymhwysiad a allai fod yn werthfawr ar gyfer ein ffrwd cwyr glaswellt 鈥榞wastraff鈥, sy鈥檔 cael ei gynhyrchu fel sgil-gynnyrch ein proses echdynnu cloroffyl. Fel y cynhyrchydd cloroffyl masnachol mwyaf yng Ngorllewin Ewrop, rydym wedi ymrwymo i ffermio yn y ffordd fwyaf amgylcheddol-gyfrifol, gan ddatgloi potensial llawn ein cnydau glaswellt a鈥檔 prosesau.
听
