麻豆传媒高清版

Fy ngwlad:
Fy ngwlad:

Chwilio

Cau

Polisi Casgliadau

Archifau a Chasgliadau Arbennig听

Polisi Casgliadau听

Cynnwys听

Gweledigaeth a Chenhadaeth听

Rhagarweiniad听

Datblygiad y Casgliad听

  1. Rhagarweiniad听

  1. Cryfderau casgliadau听

  1. Caffael听

  1. Trefniadau dethol a chyfrifoldeb听

  1. Diddymu, cael gwared ar a throsglwyddo听

  1. Cyllido听

听

Gwybodaeth am y Casgliad听

  1. Rhagarweiniad听

  1. Derbyn Deunydd Archifol听听听

  1. Derbyn Llyfrau Prin a Chasgliadau Arbennig听

  1. Catalogio Deunydd Archifol听

  1. Catalogio Llyfrau Prin a Chasgliadau Arbennig听

  1. Datblygiadau yn y dyfodol听

听

Mynediad at y Casgliad听

  1. Rhagarweiniad听

  1. Amcanion听

  1. Trefniadau mynediad cyffredinol听

  1. Benthyciadau听

  1. Rheoliadau mynediad at wybodaeth听

听

Rheoli Casgliadau听

  1. Rhagarweiniad听

  1. Statws听

  1. Rheoli Casgliadau听

  1. Safonau听

  1. Rhyng-gysylltiadau听

听

Atodiadau听

  1. Telerau ac amodau adneuo听

  1. Polisi ar ddiddymu a chael gwared ar eitemau听

  1. Polisi听 ar gatalogio听

  1. Polisi ar fenthyciadau听

听

听

Rheoli Dogfennau听

Enw'r Ffeil听

Polisi Casgliadau Archifau a Chasgliadau Arbennig听

Awdur(on) Gwreiddiol:听

Pennaeth Archifau a Chasgliadau Arbennig听

Awdur(on) Adolygiad Presennol听

Rheolwr yr Archifau a Chasgliadau Arbennig a鈥檙 Archifydd听

Statws听

Cymeradwywyd gan y Gr诺p Tasg Casgliadau a Materion Diwylliant, 19 Rhagfyr 2022听

Dosbarthu听

Gwasanaethau Digidol ac arlein听

Awdurdod听

Archifau a Chasgliadau Arbennig听

听

Dyddiad Adolygu:听 Hydref 2023听

听

Gweledigaeth a Chenhadaeth听

Gweledigaeth yr Archifau a Chasgliadau Arbennig yw cael eu cydnabod fel un o'r archifau prifysgol gorau yng Nghymru, trwy gefnogi ymchwil, addysgu a dysgu, cymeryd rhan mewn mentrau cydweithredol a darparu amgylchedd gynhwysol ar gyfer ymchwilwyr.听听听

Cenhadaeth yr Archifau a Chasgliadau Arbennig yw casglu, gofalu a darparu mynediad i鈥檙 casgliadau unigryw sydd gan y brifysgol.听

Nod yr Archifau a鈥檙 Casgliadau Arbennig yw gwneud cyfraniad allweddol tuag at wella rhagoriaeth ymchwil, profiadau dysgu, profiad myfyrwyr ac amgylchedd dwyieithog 鈥 y pedair colofn strategol sy鈥檔 sail i strategaeth y brifysgol.听

Rhagarweiniad听听听

Mae'r Archifau a Chasgliadau Arbennig yn rhan o Wasanaethau Digidol y brifysgol.听 Mae'n gadwrfa archifol o fri ac yn rhan allweddol o ymrwymiad y brifysgol i ddiwylliant, iaith a hanes Cymru.听

Trwy eu deunyddiau ac arbenigedd y staff mae'r Archifau'n cefnogi'r amcanion a geir yng Nghynllun Strategol y brifysgol听听听

  • i greu amgylchedd lle gall gweithgarwch ymchwil rhagorol ffynnu听听听

  • i ddarparu addysg arbennig o ansawdd uchel a rhoi profiad dysgu ac amgylchedd dysgu rhagorol听

  • i gyfrannu'n ehangach at gyfoeth diwylliannol y rhanbarth rydym yn ei wasanaethu听听听

听

Bydd yr Archifau a Chasgliadau Arbennig yn cyflawni'r amcanion hyn drwy'r canlynol:听

  • Casglu deunydd sy'n gysylltiedig 芒 chasgliadau presennol yn ogystal 芒 chofnodion y brifysgol, ffigurau amlwg cysylltiedig 芒 hi, neu ddeunydd perthnasol i ymchwil yn y brifysgol听

  • Sicrhau bod y casgliadau'n cael eu diogelu'n briodol a'u cadw mewn mannau addas听

  • Rhoi mynediad at archifau a chasgliadau arbennig drwy gofnodi, catalogio a digideiddio deunyddiau allweddol听

  • Rhoi mynediad i'r ystafell chwilio, cynorthwyo defnyddwyr ac ateb ymholiadau cyffredinol (wyneb yn wyneb ac o bell)听

  • Hyrwyddo a chodi ymwybyddiaeth o'r Archifau a Chasgliadau Arbennig o fewn y brifysgol a thu hwnt iddi听

  • Creu safonau gwasanaeth a chadw atynt drwy fonitro a gwerthuso听

听
Mae'r Archifau a Chasgliadau Arbennig yn anelu at y safonau uchaf posibl o stiwardiaeth broffesiynol, ac felly bydd yn ceisio arweiniad fel bo'n briodol gan gyrff proffesiynol fel yr Archifau Gwladol, y Preservation Advisory Centre, y National Conservation Service, Harwell a鈥檙 adran Celfyddydau, Chwaraeon a Diwylliant o Lywodraeth Cymru.听

Mae'r Archifau a Chasgliadau Arbennig yn gyfrifol am ddeunydd printiedig a di-brint sydd ar wah芒n i stoc gyffredinol y Llyfrgell ac sy'n cael triniaeth arbennig o ran storio, catalogio, ymgynghori, diogelu a chadwraeth.听 Mae'r daliadau'n cynnwys llawysgrifau, casgliadau archifau ystadau a phersonol ac amrywiaeth eang o lyfrau a deunydd printiedig prin.听

听

Defnyddir y term Casgliadau Arbennig i ddisgrifio casgliadau o ddeunydd di-brint a phrintiedig sydd 芒 nodweddion sy'n eu gosod ar wah芒n i fathau eraill o gasgliadau.听 Gall y deunydd o fewn Casgliadau Arbennig fod yn brin ac angen ei drin a'i drafod a'i storio mewn ffordd arbennig.听听 Casgliad arbennig yw casgliad o ddeunyddiau sydd, gyda'i gilydd, yn ffurfio adnodd pwysig oherwydd eu perthnasedd i bwnc neu unigolyn neilltuol, e.e. ystyrir Papurau'r Penrhyn (di-brint), Casgliad Owen Pritchard (printiedig) a Chasgliad R.S. Thomas (di-brint a phrintiedig) yn Gasgliadau Arbennig.听听听听

听

DATBLYGIAD Y CASGLIAD听

  1. Rhagarweiniad听

Pwrpas y polisi hwn ar ddatblygu casgliadau yw rhoi fframwaith ar gyfer cynnal a datblygu'r Archifau a Chasgliadau Arbennig, i gytuno ar flaenoriaethau ac i hyrwyddo cysondeb gyda phenderfyniadau a wneir yn y dyfodol.听听 Nodir y bydd yr holl faterion yn ymwneud 芒 rheoli casgliadau yn amodol ar gyfyngiadau allanol yn ymwneud 芒 chyllid a lle.听

  1. Cryfderau'r casgliadau 听
    听

Ers ei sefydlu yn 1884 mae'r brifysgol wedi cael amrywiaeth eang o archifau a chasgliadau arbennig a bydd yn parhau i wasanaethu'r sefydliadau, busnesau, unigolion a theuluoedd y mae wedi bod yn gadwrfa i'w harchifau, ac i dderbyn archifau pellach ganddynt.听

Mae'r casgliadau'n cynnwys deunydd yn ymwneud yn bennaf 芒 Gogledd Cymru, yn arbennig Sir Gaernarfon a Sir F么n.听 Mae gan ein holl gasgliadau un nodwedd gyffredin, sef eu perthnasedd i hanes, pobl a thopograffeg Gogledd Cymru.听听听

听

听 听a. Yr Archifau a Chasgliadau Arbennig (di-brint)听

Mae meysydd pynciau'r casgliadau archifau yn eang iawn ac mae'r dogfennau a'r llawysgrifau a gedwir yma o bwysigrwydd rhyngwladol a chenedlaethol, yn ogystal ag o ddiddordeb hanesyddol lleol.听 Ein polisi casglu yw cryfhau a gwella ein casgliadau presennol, boed drwy adnau, rhodd neu bryniant.听听听

听

Gellir dosbarthu'r casgliadau archifol i'r categor茂au a ganlyn:听

  • Casgliadau Arbennig: casgliadau ystadau a phersonol, casgliadau teuluoedd a busnes听听听

  • Casgliad cyffredinol听听听听

  • Cofnodion y Brifysgol听听 听
    听

Mae'r casgliadau drwyddynt draw'n cynnwys deunyddiau mewn amrywiaeth o fformatau, yn cynnwys: gweithredoedd, mapiau, cynlluniau, arolygon, cofnodion rhenti, llythyrau, llawysgrifau llenyddol, catalogau arwerthiannau, effemera printiedig, cofrestrau, cyfeiriadau printiedig, llyfrau cofnodion, adroddiadau, dyddiaduron, ffotograffau, llyfrau lloffion a rhaglenni.听

Ni chesglir cop茂au deublyg o ddeunyddiau sydd ar gael eisoes, ac eithrio yn 么l doethineb yr archifydd. Ni chesglir gwrthrychau amgueddfa fel rheol, ac eithrio nifer fechan i ddibenion arddangos neu ddehongli. Derbynnir disgiau cyfrifiadurol, DVDs, CDs, casetiau fideo a thapiau sain yn 么l doethineb yr archifydd.听

听 听b. Y Llyfrau Prin a Chasgliadau Arbennig (printiedig) 听
听

Casgliadau Arbennig yw'r enw a roddir i'r gwahanol gasgliadau o ddeunydd printiedig a gedwir gan y brifysgol.听 Yn bur aml, ond nid o anghenraid, maent yn cynnwys llyfrau prin1 ac yn ymwneud 芒 phwnc neu unigolyn penodol.听 Mae manylion Casgliadau Arbennig printiedig penodol i'w cael ar-lein yn /archives/printed-special-collections.php.cy听
听

Gellir dosbarthu'r Casgliadau Arbennig i'r categor茂au a ganlyn:听

  • Prin Cymreig听

  • Prin Cyffredinol听

  • Prin Gwyddonol听听听

  • Cyfnodolion Cymraeg听

  • Papurau newydd Cymraeg听听听

听

  1. Caffael听听听

听

Bydd yr Archifau a Chasgliadau Arbennig yn parhau i dderbyn adnau a cheisio cael deunydd sydd 芒 chysylltiad thematig, daearyddol neu arall 芒 daliadau presennol a chofnodion archifol a chasgliadau arbennig gwreiddiol ac unigryw sy'n cefnogi ymchwil bresennol ac yn y dyfodol, ac addysgu a dysgu ym Mhrifysgol Bangor a'r gymuned ehangach.听 Fodd bynnag, nid yw鈥檙 adran fel rheol yn ceisio cael archifau mewn meysydd sydd y tu allan i gryfderau presennol ei daliadau, oni bai eu bod yn ymwneud 芒 diddordebau ymchwil y brifysgol.听

听

Gall cofnodion, archifau a chasgliadau arbennig gael eu trosglwyddo'n fewnol, eu rhoi'n rhodd, eu hadneuo fel benthyciad tymor hir neu eu prynu2. Fodd bynnag, mae'n well gan Brifysgol Bangor pan fo'r holl archifau a chasgliadau arbennig yn cael eu rhoi fel rhoddion yn hytrach na chael eu hadneuo. Gweler "Telerau ac amodau adneuo" yn atodiad 1.听

听

Wrth gaffael cofnodion, gwneir pob ymdrech i osgoi gwrthdaro a chystadleuaeth 芒 chadwrfeydd eraill.听 Wrth gynghori darpar roddwyr neu adneuwyr, byddwn yn tynnu sylw at gadwrfeydd eraill sydd 芒 diddordebau cyffelyb er mwyn sicrhau y cynigir deunydd i'r sefydliad mwyaf priodol.听

听

Fel rheol, ni dderbynnir cop茂au deublyg o ddeunydd printiedig a chasgliadau sy'n bennaf yn gop茂au o ddeunydd a gedwir mewn mannau eraill.听听听

Mae hawl gan Reolwr yr Archifau a Chasgliadau Arbennig i wrthod 芒 derbyn deunydd lle bernir bod y swm yn gorbwyso ansawdd y wybodaeth a geir yn y cofnodion dan sylw.听

听

Mae ganddo/ganddi hawl hefyd i wrthod 芒 derbyn eitemau neu gasgliadau na ellid fyth ganiat谩u mynediad atynt oherwydd cyflwr hynod wael a lle byddai'n rhaid i'r brifysgol wario swm o arian mwy na'i gwerth hanesyddol i wneud yr eitem ar gael i ddibenion ymgynghori.听听听

听

Mae ganddo/ganddi hawl hefyd i wrthod 芒 derbyn eitemau lle y byddai mynediad cyhoeddus yn y tymor hir wedi鈥檌 gyfyngu.听

听

Mae ganddo/ganddi hawl hefyd i wrthod 芒 derbyn eitemau nad ydynt yn syrthio o fewn cylch gorchwyl y polisi hwn ar gasgliadau.听

听

Dim ond dogfennau sydd, ym marn Rheolwr yr Archifau a Chasgliadau Arbennig, o ansawdd digonol i'w diogelu'n barhaol fydd yn cael eu derbyn.听 Ni dderbynnir dogfennau heb deitl perchenogaeth clir ac mae'n amod eu derbyn y bydd y dogfennau ar gael i'w gweld.听听听

听

  1. Trefniadau dethol a chyfrifoldeb听

听

Y Pennaeth Archifau a Chasgliadau Arbennig fydd yn cymryd cyfrifoldeb dros ddethol eitemau a chasgliadau unigol yr argymhellir eu caffael.听 Lle bo'r angen, ceisir cyngor ac argymhellion gan staff o'r brifysgol ac eraill sydd 芒 diddordeb a chymerir hynny i ystyriaeth.听

  1. Diddymu, cael gwared ar a throsglwyddo听

听

Derbynnir eitemau gyda'r bwriad y byddant yn cael eu diogelu'n barhaol, ond mae hawl gan yr Archifau a Chasgliadau Arbennig i adolygu ei daliadau yn erbyn trefniadau dethol perthnasol a chael gwared ar unrhyw archifau nad ystyrir yn deilwng o'u diogelu'n barhaol pan g芒nt eu hadneuo neu'n ddiweddarach.听 Gall deunydd o'r fath gael eu dychwelyd i'r adneuwr, eu trosglwyddo i rywle arall neu eu dinistrio'n gyfrinachol, yn dibynnu ar y cytundeb a wnaed pan gawsant eu hadneuo.听

Mae'r Archifau a Chasgliadau Arbennig yn derbyn yr egwyddor y dylid bod rhagdybiaeth gref yn erbyn cael gwared ag unrhyw ddogfennau yn eu meddiant drwy eu gwerthu.听

Nod yr Archifau a Chasgliadau Arbennig yw cadw cyfanrwydd archifol casgliadau.听 Gofynnir am ganiat芒d yr adneuwr lle'r ystyrir ei bod yn briodol rhannu casgliad a throsglwyddo rhan ohono i gadwrfa arall.听 听
听

Gweler "Polisi a chanllawiau ar ddiddymu a chael gwared ar eitemau" yn atodiad 2 am wybodaeth bellach.听

听

  1. Cyllido听

听

Fel archifau prifysgol eraill ym Mhrydain, daw cyllid yr Archifau a Chasgliadau Arbennig o gyfuniad o gyllid craidd o'r sefydliad y mae'n rhan ohono a chyllid grantiau o ffynonellau allanol.听

听

Mae'r Archifau a Chasgliadau Arbennig wedi llwyddo'n gyson i ddenu cyllid ychwanegol sylweddol ar gyfer gweithgaredd projectau.听 Bydd yr Archifau a Chasgliadau Arbennig yn ceisio canfod ffynonellau posibl o gyllid ychwanegol fel bo'n briodol.听

听

GWYBODAETH AM Y CASGLIAD听
听

  1. Rhagarweiniad听

听

Mae cadw gwybodaeth fanwl am ein casgliadau o ddeunyddiau archifol a phrintiedig yn ganolog i bwrpas yr adran.听 Yn achos deunydd archifol, mae'r wybodaeth hon mewn dwy ran: gwybodaeth cofnodi derbynion a gwybodaeth gatalogio. Caiff y ddwy ran hon eu casglu a'u storio gan ddefnyddio system feddalwedd archif arbenigol o'r enw CALM.听

Mae'r Archifau a Chasgliadau Arbennig yn cydnabod bod cofnodi eu casgliadau'n dda, drwy gofnodi derbynion a chatalogio, yn allweddol bwysig i reoli'r casgliad ac i alluogi'r cyhoedd i'w ddefnyddio'n effeithiol.听 Rydym felly'n gweithio tuag at gyflawni safonau ac egwyddorion rhyngwladol cyffredin yn ymwneud 芒 chreu catalogau ar gyfer archifau ac rydym wedi ymrwymo i weithio gyda phartneriaid i fabwysiadu a defnyddio safonau dogfennu y cytunwyd arnynt sy'n sicrhau'r rhyngweithredu gorau posibl a rhannu metadata.听

Mae llawlyfr defnyddio CALM yn arwain staff gyda'u gwaith ar gasgliadau, yn ogystal 芒 chanllawiau mewnol ar gofnodi derbynion a chatalogio.听

听

  1. Derbyn Deunydd Archifol听 听
    听

Mae cofnodi tarddiad deunydd yn rhan allweddol o ddiogelu dilysrwydd treftadaeth archifol Gogledd Cymru.听 Bydd yr adran yn cofnodi pob rhodd, benthyciad a phryniant o gofnodion er mwyn cyflawni hyn.听 Mae'r cofnod derbyn hwn yn rhoi syniad cychwynnol o gwmpas, cynnwys a dyddiadau creu'r casgliad, cofnodi ei statws cyfreithiol ac unrhyw gyfyngiadau ar fynediad ato, maint (mewn metrau llinellol), yn ogystal 芒 manylion cyswllt ei ffynhonnell, dyddiad derbyn a rhif derbyn.听

Cedwir y wybodaeth dderbyn hon ar gronfa ddata CALM sy'n cynnwys manylion derbynion er 1999.听听听

Ni chadwyd cofrestr derbynion cyn 1999 er bod ffeiliau o ohebiaeth yn ymwneud ag adneuon mawr ar gael.听

Ni fydd manylion llawn y deunydd a dderbynnir, yn cynnwys manylion cyswllt yr adneuwr neu'r rhoddwr, ar gael i'r cyhoedd.3听

Mae statws perchenogaeth nifer o gasgliadau ac eitemau a adneuwyd amser maith yn 么l yn aneglur oherwydd nad yw'r adneuwr wedi cadw mewn cysylltiad neu ei fod/bod wedi marw.听 Oherwydd materion o'r fath, mae'r Archifau a Chasgliadau Arbennig yn gwneud pob ymdrech i gadw cysylltiad parhaus ag adneuwyr, yn arbennig yn achos y casgliadau pwysicaf.听 Mae ein "Telerau ac amodau adneuo" yn awr yn annog adneuwyr i roi gwybod am newidiadau cyfeiriad neu berchenogaeth.听

Bydd gwybodaeth am dderbynion newydd, yn cynnwys cyfyngiadau ar fynediad atynt neu eu defnyddio, yn cael ei chyhoeddi cyn gynted 芒 phosibl, yn flynyddol drwy ein gwefan a thrwy roi gwybod i'r Gofrestr Genedlaethol Archifau am dderbynion newydd.听

  1. Derbyn Llyfrau Prin a Chasgliadau Arbennig听

听

Caiff gwybodaeth yn ymwneud 芒 derbynion newydd o ddeunydd printiedig prin ei chofnodi ar y System Rheoli Llyfrgell ar ffurf cofnodion llyfryddiaethol ac eitem a gaiff eu creu i safonau rhyngwladol.听 Mae'r rhain yn cynnwys manylion p'un a yw deunydd wedi'i brynu neu ei roi.听听听

Cedwir cofnod ar wah芒n o fanylion rhoddwyr, yn cynnwys enw a chyfeiriad, ar y Rhestr Rhoddion.听听听

Yn draddodiadol, mae pl芒t llyfr gydag enw'r rhoddwr yn cael ei roi ar bob eitem (oni bai bod y rhoddwr yn nodi fel arall).听

  1. Catalogio Deunydd Archifol 听
    听

Mae catalogio'r deunydd a gedwir yn hanfodol i alluogi staff i reoli'n effeithiol y wybodaeth a gedwir i'w diogelu'n barhaol o fewn yr adran, ac i alluogi i'r cyhoedd ddefnyddio'r deunydd fel bo'n briodol.听

Mae holl catalogio newydd yn cadw at safonau proffesiynol cyfredol, sef egwyddorion ac elfennau hanfodol y Safon Gyffredinol Disgrifiad Archifol (ISAD(G)), a gofynion y gronfa ddata CALM.听 Efallai na fydd catalogau h欧n yn cyflawni'r gofynion hyn ac mae gwaith yn cael ei wneud i ddiweddaru a gwella'r rhain i'w cynnwys yn CALM.听

Mae safonau eraill a ddefnyddir wrth lunio catalogau newydd a diwygiedig yn cynnwys:听

  • Cofnod yr awdurdod rhyngwladol ar safonau archifol (ISAAR(CPF)) ar gyfer cyrff corfforaethol, unigolion a theuluoedd听

  • Rheolau'r cyngor archifau cenedlaethol ar lunio enwau personol, lleoedd a chorfforaethol听

  • Penawdau pwnc Llyfrgell y Gyngres听

  • Canllawiau catalogio GLAM v2o ar gyfer deunydd llenyddol听

Defnyddir y rhain i gyd i greu termau mynegai mewn ffordd gyson sy'n rhoi ystod eang o bwyntiau mynediad i'r cyhoedd at ddisgrifiadau perthnasol mewn catalogau.听听听

Caiff catalogau newydd eu hymgorffori'n uniongyrchol i'r gronfa ddata CALM cyn gynted 芒 phosibl - gan gyfuno o daenlenni / tablau geiriau / torri a phastio.听

Dan rai amgylchiadau gall dosbarthu cychwynnol, rhestru cynnwys bocsys dros dro, neu gatalogio gan wirfoddolwyr, alluogi mynediad cynt at gasgliadau mawr, cyn y gallant gael eu catalogio'n llawn gan archifyddion cymwysedig.听

Fel llawer o archifdai ym Mhrydain, mae gan yr Archifau a Chasgliadau Arbennig ddeunydd cynyddol wedi crynhoi nad yw wedi'i gatalogio.听 Nid yw hwn ar gael yn rhwydd i'r cyhoedd, a gall gynnwys deunydd sy'n fwy addas i'w drosglwyddo neu gael gwared arno.听 Ymateb yr adran i leihau'r 么l-gronni hwn yw:听

  • Asesu pwysigrwydd casgliadau yn rheolaidd听

  • Blaenoriaethu casgliadau i'w catalogio听

  • Edrych ar bosibiliadau cael cyllid mewnol ac allanol i leihau meysydd allweddol lle ceir 么l-gronni听听听

  • Peidio 芒 derbyn deunydd nad yw bellach yn cyflawni'r meini prawf a amlinellwyd dan bwyntiau 3 a 4 uchod听

Caiff cop茂au o'i gymhorthion canfod/catalogau eu darparu i adneuwyr.听

Gweler "Polisi Catalogio" yn atodiad 3听
听

  1. Catalogio Llyfrau Prin a Chasgliadau Arbennig听
    听

Caiff Casgliadau Arbennig eu catalogio gan ddefnyddio'r System Rheoli Llyfrgell.听听听

听

听

  1. Datblygiadau at y dyfodol听
    听

Cofnodi derbynion听

Caiff cofrestr derbynion ei chreu'n adolygol i gofnodi unrhyw adneuon a dderbyniwyd cyn 1999 a chaiff holl ohebiaeth hanesyddol yn ymwneud 芒'r adneuon hynny eu digideiddio a'u cadw ar yriant a rennir y brifysgol. 听
听
Catalogio听
听
Caiff strategaeth gatalogio ei hysgrifennu a'i gweithredu听

CALM ac adnoddau ar-lein eraill 听
听
Bydd yr Archifau a Chasgliadau Arbennig yn parhau i symud catalogau a gedwir mewn fformatau eraill i CALM.听 Lle bo'n bosibl, caiff data eu gwella yn ystod retro-drosi i gyflawni safonau presennol, ond mae hyn yn ddibynnol ar bennu adnoddau ac ymrwymiadau eraill.听听听听

Caiff disgrifiadau lefel eitem o gasgliadau sydd newydd eu catalogio a chatalogau sydd wedi eu rhetro-drosi eu hanfon at yr Archives Hub drwy鈥檙 CIIM cyn gynted 芒 phosib.听听

听

MYNEDIAD AT Y CASGLIAD听

  1. Rhagarweiniad听

听

Mae'r ddogfen hon yn nodi'r sail dros fynediad at archifau a chasgliadau arbennig a gedwir gan Brifysgol Bangor.听

Mae'r Gwasanaeth Llyfrgell ac Archifau'n wasanaeth sy'n canolbwyntio ar gwsmeriaid ac sy'n bennaf yn cefnogi gweithgareddau ymchwil, dysgu, addysgu a gweinyddol myfyrwyr a staff ar draws y brifysgol. Ond mae hefyd yn rhoi mynediad cyhoeddus at lawer o'i adnoddau i gefnogi academyddion a'r cyhoedd gyda'u hymchwil.听

Cafodd yr Archifau a Chasgliadau Arbennig ei anrhydeddu 芒鈥檙 statws o fod yn Archifdy Achrededig yn Nhachwedd 2016, ei gadw yn Nhachwedd 2019 a bydd yn gwneud cais o鈥檙 newydd yn Ionawr 2023.听
听
Mae'r Archifau'n gwasanaethu myfyrwyr a staff Prifysgol Bangor ond mae ei chymuned yn ymestyn y tu hwnt i ffiniau'r brifysgol ei hun.听听听

Caiff defnyddwyr eu diffinio fel defnyddwyr mewnol ac allanol4 ac mae budd-ddeiliaid yn cynnwys:听听听听

  • Myfyrwyr yn y brifysgol a mannau eraill听听听听

  • Academyddion yn y brifysgol a mannau eraill听

  • Gweinyddwyr y brifysgol听

  • Uwch Reolwyr y brifysgol听

  • Staff a gwirfoddolwyr yr Archifau a Chasgliadau Arbennig听

  • Canolfannau a sefydliadau ymchwil o fewn y brifysgol听

  • Haneswyr teuluoedd a haneswyr lleol听

  • Grwpiau cymunedol听

  • Y sector amgueddfeydd, archifau a llyfrgelloedd听

  • Ysgolion, yn cynnwys disgyblion ar leoliad gwaith听

  • Y cyfryngau a chyhoeddwyr听

  • Cyfreithwyr a rhai'n defnyddio archifau fel tystiolaeth听

  • Adneuwyr听

  • Cyrff cyllido 听
    听

  1. Amcanion听

听

Nod yr Archifau a Chasgliadau Arbennig yw darparu gwasanaeth effeithiol, effeithlon a chroesawus i'w chymuned gyfan, ar y safle, oddi ar y safle ac o bell.听 Fe'n hysbysir gan y Public Services Quality Group Standard for Access for Archives, a ddefnyddir fel cyfrwng i siapio darpariaeth y gwasanaeth, a chyflwyno newidiadau a gwelliannau o ran mynediad i ddefnyddwyr.听 听
听

  1. Trefniadau Mynediad Cyffredinol 听
    听

  • Ymholiadau o Bell 听
    听

Bydd yr Archifau a Chasgliadau Arbennig yn rhoi gwybodaeth i ymholwyr ynghylch cynnwys y casgliadau, sut i gael hyd i ddeunydd a chael mynediad i gasgliadau. Hefyd, lle bo'n briodol, byddant yn rhoi cyngor ar archifau/gwasanaethau eraill a all fod yn fwy priodol i gynorthwyo ymholwyr.听

Os gellir lloffa'r wybodaeth yn syml o'r gwreiddiol darperir hynny.听 Ond lle bo'r cais yn mynd tu hwnt i ddarparu gwybodaeth gyffredinol am y casgliadau neu angen ymchwil helaeth, bydd yr ymholwyr yn cael cyngor ynghylch hynny a'u hannog i ddarllen y dogfennau eu hunain.听听听

  • Ymholiadau wyneb yn wyneb 听
    听

Mae'r Archifau a Chasgliadau Arbennig yn agored i bawb.听 Mae angen gwneud apwyntiad o flaen llaw.听听

Oriau agor yr Archifau a Chasgliadau Arbennig yw:听

Dydd Llun 鈥 Dydd Gwener听

9.30 鈥 12.00, 13.30 鈥 16.00听

Ceir Ystafell Ddarllen benodedig i ymgynghori 芒 dogfennau a deunydd printiedig prin ac astudio tawel, ac Ystafell Addysg ar gyfer ymweliadau gan grwpiau.听 Hefyd, ceir derbynfa gyda loceri i gadw bagiau, cotiau ac eiddo personol arall.听

Rhoddir arweiniad gan staff yr Ystafell Ddarllen ar gasgliadau, mynediad atynt, eu trafod yn ddiogel a'u dehongli.听听听

Gwneir defnyddwyr yn ymwybodol o'u cyfrifoldebau wrth ddefnyddio'r casgliadau.听

Mae angen cael Cerdyn Allanol Llyfrgell ac Archifau er mwyn edrych ar ddeunydd archifol gwreiddiol a/neu lyfrau prin. Er mwyn cael Cerdyn Allanol Llyfrgell ac Archifau rhaid i chi ddod 芒 dwy ddogfen gyda chi 鈥 un i brofi pwy ydych ac un i brofi鈥檆h cyfeiriad. Hefyd, rhaid cwblhau "Ffurflen Cofrestru Defnyddwyr"听

Mae鈥檙 Archifdy ar gael at ddefnydd staff a myfyrwyr ond rhaid iddynt gwblhau "Ffurflen Cofrestru Defnyddwyr" ar eu hymweliad cyntaf.听

Mae angen i'r holl ymwelwyr lofnodi'r llyfr ymwelwyr wrth fynd i mewn i'r Archifau a Chasgliadau Arbennig.听

  • Cymhorthion Chwilio听听听

听

Mae catalogau printiedig ar gael yn yr Ystafell Ddarllen yn yr Archifau, ynghyd 芒 mynediad at gatalogau ar-lein.听

Mae disgrifiadau ar lefel casgliad a rhai ar lefel eitem o鈥檙 casgliadau archifol ar gael hefyd drwy wefan yr Archives Hub.听

听

Mae gwaith yn parhau i gynyddu'r disgrifiadau o eitemau unigol.听听听

Mae'r Archifau'n rhoi gwybodaeth flynyddol i'r Gofrestr Archifau Genedlaethol ar dderbynion newydd.听

Gellir cael gwybodaeth am ddeunydd printiedig prin drwy gatalog ar-lein y Llyfrgell.听听听听

  • Gwneud cais am ddeunyddiau听

听

Mae angen i ddefnyddwyr sydd eisiau gweld deunydd archifol lenwi 'Ffurflen Gais Archifau' (ar gael yn yr Ystafell Ddarllen)听

Mae angen i ddefnyddwyr sydd eisiau gweld deunydd printiedig prin gwblhau 鈥淔furflen Gais Llyfr Prin鈥 (ar gael yn y Llyfrgell ac Ystafell Ddarllen yr Archifau a Chasgliadau Arbennig)听

  • Cyfyngiadau ar fynediad 听
    听

Rhoddir mynediad at ddeunydd archifol yn unol 芒 thelerau Deddf Diogelu Data 1998 a Deddf Rhyddid Gwybodaeth 2000. Fodd bynnag, efallai y gweithredir rhai cyfyngiadau an-statudol.听听听

Mae hyn yn digwydd:听

  1. Pan fo perchnogion wedi trafod cyfyngu mynediad gyda Phrifysgol Bangor, ar yr amod y rhoddir mynediad anghyfyngedig ar 么l i'r cyfnod trafod ddod i ben, yn amodol ar unrhyw gyfyngiadau cyfreithiol.听

  1. Lle bo cofnodion heb eu catalogio.听

  1. Lle bo cofnodion yn anaddas i'w bodio.听

  1. Lle bo cofnodion wrthi'n cael eu diogelu听

  1. Lle gwyddys bod ymholiadau cyfreithiol yn cael eu gwneud. Mewn achosion felly, byddai angen caniat芒d yr adneuwr cyn rhoi'r cofnodion i ddefnyddiwr eu gweld.听

听

  • Casgliadau Arbennig听
    听

Rhaid i ymwelwyr sydd eisiau ymgynghori 芒'r Casgliadau Arbennig a restrir isod ddilyn y trefniadau perthnasol.听听听

  • Casgliad R.S. Thomas听

  • Casgliad yr Eglwys Gadeiriol听

  • Y Casgliad Arthuraidd听

  • Cofnodion Cymdeithas Ryngwladol Arthuraidd 鈥 Cangen y DU听

  • Canolfan Hanes y Llyfr听

听

  • Gwasanaethau Cop茂o听

听

Gall staff yr Archifau a Chasgliadau Arbennig roi cop茂au i ymchwilwyr o ddogfennau neu lyfrau prin yn y casgliad. 5 Fodd bynnag, mae鈥檙 gwasanaeth hwn yn dibynnu ar nifer o ffactorau, yn benodol yn ymwneud 芒 chyflwr, maint, hawliau perchnogaeth a chyfraith hawlfraint. Mae gan yr Archifydd hawl i wrthod caniat芒d i gop茂o eitemau o鈥檙 casgliad.听

听

  • Defnyddio camer芒u darllenwyr yn yr Ystafell Ddarllen听

听

Mae鈥檙 Archifau a Chasgliadau Arbennig yn caniat谩u i ymchwilwyr dynnu lluniau digidol o ddogfennau a llyfrau prin yn yr Ystafell Ddarllen ar 么l iddynt brynu trwydded ar gyfer hynny. 6 (Nid oes angen i ddefnyddwyr mewnol na myfyrwyr brynu trwydded ac mae hawl ganddynt i dynnu lluniau am ddim)听
听

Rhaid cymeradwyo unrhyw ffotograffiaeth. Mae gan yr Archifydd hawl i wrthod caniat芒d i gop茂o鈥檔 ddigidol lle gallai hynny ddifrodi鈥檙 eitem, neu lle byddai hynny鈥檔 effeithio ar hawlfraint neu hawliau perchnogaeth.听

Mae鈥檙 drwydded yn caniat谩u i gop茂au gael eu gwneud at ddefnydd personol a phreifat yn unig. Ni chaiff neb drosglwyddo cop茂au i drydydd parti, eu harddangos na鈥檜 cyhoeddi o gwbl (yn cynnwys ar wefannau).听

  • Cyhoeddi听

听

Rhaid i ddarllenwyr sy'n bwriadu cyhoeddi neu atgynhyrchu dogfennau a gedwir yn yr Archifau gael caniat芒d Archifydd y brifysgol yn gyntaf.听

Efallai y codir t芒l cyhoeddi lle darperir atgynyrchiadau ar gyfer eu cyhoeddi.听听听

Dylid cydnabod "Archifau a Chasgliadau Arbennig, Prifysgol Bangor" am gael defnyddio delweddau a dylid nodi cyfeiriad llawn yr eitem(au).听

  1. Benthyciadau听

听

Mae Archifau a Chasgliadau Arbennig Prifysgol Bangor yn croesawu ymholiadau a cheisiadau i fenthyca eitemau o'u casgliadau ar gyfer arddangosfeydd cyhoeddus yn y Deyrnas Unedig.听 Mae rhoi eitemau ar fenthyg yn ffordd werthfawr o alluogi cynulleidfaoedd newydd i weld y casgliadau.听 Gweler y "Polisi ar Fenthyciadau" yn atodiad 4.听听听

听

  1. Rheoliadau Mynediad at Wybodaeth听

听

Nodir hawliau mynediad at wybodaeth a gedwir gan y brifysgol mewn tair dogfen: y Ddeddf Rhyddid Gwybodaeth, y Ddeddf Diogelu Data a'r Rheoliadau Gwybodaeth Amgylcheddol.听

Mae pob un o'r tair deddfwriaeth gydberthynol hyn yn berthnasol i wahanol fathau o wybodaeth a gedwir gan y brifysgol.听 Mae'r Ddeddf Diogelu Data'n rheoli ceisiadau am fynediad at ddata personol; mae'r Rheoliadau Gwybodaeth Amgylcheddol yn cynnwys darpariaethau ar gyfer mynediad at wybodaeth yn ymwneud 芒'r amgylchedd; ac mae'r Ddeddf Rhyddid Gwybodaeth yn rheoli mynediad at yr holl fathau eraill o wybodaeth y gwneir cais amdanynt sydd tu allan i sg么p y Ddeddf Diogelu Data a'r Rheoliadau Gwybodaeth Amgylcheddol.听 Gall un cais am wybodaeth ymwneud 芒 phob un o'r tair deddfwriaeth.听 Swyddog Diogelu Data鈥檙 Brifysgol yw'r cyswllt canolog am wybodaeth bellach am Ryddid Gwybodaeth, Diogelu Data a Chynllun Cyhoeddi'r Brifysgol.听听听

听

RHEOLI CASGLIADAU听

  1. Rhagarweiniad听

听

Prif amcan y polisi hwn yw dangos y dull cydlynol a weithredir gan yr Archifau a Chasgliadau Arbennig o ran Rheoli Casgliadau.听

Mae'r polis茂au, y cynlluniau a'r dulliau gweithredu sy'n arwain ein gwaith ar ddatblygu casgliadau, gwybodaeth am gasgliadau a gofalu am gasgliadau yn gydblethedig gyda'r nod o sefydlu trefn holistig i reoli'r dreftadaeth ddogfennol sydd gennym a'i gwneud yn hygyrch i bawb.听 Trwy gynllunio effeithiol a gofalu am y casgliadau, catalogio proffesiynol, cadwraeth briodol a digideiddio, a gweithgareddau hyrwyddo ac estyn allan, mae staff yr Archifau a Chasgliadau Arbennig yn hybu mynediad at y casgliadau a'u datblygu.听

  1. Statws听

听

Yr Archifau a Chasgliadau Arbennig yw'r lle canolog i gadw cofnodion Prifysgol Bangor, ei rhagflaenwyr a chyrff cysylltiedig, a gr毛wyd ac a grynhowyd ers ei sefydlu ym 1884. 7 Daeth yr adran yn gadwrfa gydnabyddedig i gofnodion cyhoeddus ym 1960 ac felly effeithir yn uniongyrchol arni gan Ddeddf Cofnodion Cyhoeddus 1958 a diwygiadau dilynol iddi. 听
听

Cafodd yr archifydd proffesiynol cyntaf i reoli a datblygu'r casgliadau a sicrhau mynediad atynt ei benodi ddiwedd y 1950au.听 Cyn 1963 nid oedd gan y brifysgol le penodedig ar gyfer y casgliadau archifol ac fe'u cadwyd yn nh诺r y brifysgol am flynyddoedd lawer, lle a ystyrid yn anaddas oherwydd materion yn ymwneud 芒'i gyflwr a mynediad iddo.听

听

  1. Rheoli Casgliadau听

听

Mae'r polisi hwn ar reoli casgliadau yn dwyn ynghyd wahanol elfennau, a adlewyrchwyd yn ein "Gweledigaeth a Chenhadaeth" ac mae hefyd yn ystyried:听

听

飩 Datblygiad casgliadau archif drwy ddethol, catalogio, diogelu a rheoli cofnodion o werth hanesyddol a gafodd eu creu neu eu cael gan y brifysgol a'u gwneud yn hygyrch i bawb听听 听
听

飩 Cefnogi polisi presennol y brifysgol o ddarparu rhagoriaeth mewn ymchwil, rhoi profiad eithriadol i fyfyrwyr a chyfoethogi bywyd cymunedol a diwylliannol Cymru a thu hwnt.听听听

听

  1. Safonau 听
    听

Mae'r safonau canlynol yn berthnasol i bolis茂au rheoli'r casgliadau Archifau:听听听

  • BS4971:2017 Cadwraeth a gofal am gasgliadau archifol a llyfrgelloedd听听听

  • PAS197:2009 Cod ymarfer ar reoli casgliadau diwylliannol听听听

  • EN 16893:2018 Cadwraeth Diwylliant Treftadaeth 鈥 Manylion o ran lleoli, adeiladu a newid adeiladau neu ystafelloedd ar gyfer storio neu ddefnyddio casgliadau treftadaeth听

  • Deddf Cydraddoldeb 2010听

  • Deddf Diogelu Data 2018 (gan gynnwys Rheoliad Cyffredinol听 Gwarchod Data [GDPR])听听听

  • Deddf Rhyddid Gwybodaeth 2000听

  • Deddf Cofnodion Cyhoeddus 1958听

  • Rheoliadau Gwybodaeth Amgylcheddol 2004听

  • Cod Ymddygiad Cymdeithas Archifau a Chofnodion (DU ac Iwerddon)听听听听

  • ISAD(G) - Disgrifiad Archifol Safonol Rhyngwladol Cyffredinol 2000听

  • ISAAR(CPF) 2011听

  • Public Services Quality Group Standard for Access to Archives 2008听

  • Deddf Delio mewn Gwrthrychau Diwylliannol (Troseddau) 2003听

听

  1. Rhyng-gysylltiadau听 听
    听

Deall y rhyng-gysylltiadau yw'r allwedd i ddeall y dull holistig o reoli casgliadau.听听听

  • Mae deunyddiau newydd yn cyrraedd drwy weithgaredd goddefol a chrynhoi arferol.听 Fodd bynnag, o ganlyniad i ddadansoddi'r casgliadau, gellir datblygu'r archif drwy ymyrraeth fwy amlwg mewn rhai meysydd.听
  • Caiff derbynion newydd eu hasesu o ran anghenion diogelu a chadwraeth, a'u rhoi mewn trefn blaenoriaeth i'w catalogio.听 Rheolir y gwaith 么l-gronni catalogio yn flaengar, gan chwilio am gyfleoedd ar gyfer cyllido allanol.听听 Mae catalogio a pharatoi cymhorthion canfod yn flaenoriaeth er mwyn cynnal a gwella hygyrchedd at amrywiaeth ein casgliadau a rhai dirprwyol.听听 Gellir ystyried bod darparu dirprwyon yn gwella mynediad at rai casgliadau neu rannau o gasgliadau.听听听
  • Mae galw a diddordeb defnyddwyr yn helpu i arwain blaenoriaethau catalogio.听 Mae galw defnyddwyr ac asesiadau diogelu yn helpu i arwain blaenoriaethau cadwraeth a digideiddio.听
  • Rhoddir sylw i faterion cadwraeth a diogelu yn y Polisi Gofal a Chadwraeth, ynghyd 芒'r Cynllun Gweithrediadol a Chynllun Argyfwng yr Archifau a Chasgliadau Arbennig.听

Mae polis茂au rheoli'r casgliadau unigol yn adlewyrchu'r rhyng-gysylltiadau hyn.听